Między zabawš, a fizykš
Andrzej Gołębiewski
Adam Czyżewski, Grzegorz Karasiński
Wydział Fizyki UW 25.05.2002 r.
Małe dziecko bioršc do ręki zabawkę zadaje pierwsze pytanie Co to?. Starsze usiłuje zajrzeć do rodka i pyta Jak to działa?. Zabawa stanowi więc istotny element w poznawaniu otaczajšcego nas wiata. Zaba wki za nie tylko bawiš swoim wyglšdem i działaniem, ale także kształcš. W sprzedaży pojawiajš się wcišż nowe drobiazgi, często nie służš
ce niczemu, ale umilajšce nam życie. Wszystkie zabawki maja jedna wspólna cechę: z a każdš z nich kryjš się znane prawa fizyki. W przypadku prostych zabawek wyjanienie ich działania jest na ogół łatwe. Ale współczenie powstajš konstrukcje bardziej skomplikowane, zawierajšce podzespoły elektroniczne lub optyczne i wówczas nawet fizycy maja trudnoci z opisem ich funkcjonowania. Poniżej podamy opisy kilku prezentowanych zabawek fizycznych:Wańka wstańka
to lalka składajšca się z dwóch kul. Na dnie dolnej kulki umieszczono dodatkowy ciężarek. Lalka wytršcona z położenia równowagi wraca zawsze do pozycji pionowej. Można to wytłumaczyć dšżeniem do przyjęcia najniższego położenia rodka ciężkoci co odpowiada najmniejszej wartoci energii potencjalnej.Zwierciadła paraboliczne
Na rysunku przedstawiono sposób tworzenia się obrazu przedmiotu umieszczonego na dnie dolnego wklęsłego zwierciadła parabol icznego. Górnš częć zabawki stanowi identyczne zwierciadło, w którego rodku wycięto okršgły otwór. Nad otworem powstaje pozorny obraz przedmiotu.Kula plazmowa
- to bańka szklana wypełniona rozrzedzonym gazem. Barwne wyładowania powstajš w wyniku jonizacji gazu i różnicy potencjałów pomiędzy elektrodš wewnętrznš i bańkš. Zbliżenie ręki powoduje zmianę przebiegu wyładowań, gdyż człowiek jest lepszym przewodnikiem niż powietrze.Wykład został przygotowany dzięki dotacji Gminy Warszawa Centrum.