BIULETYN POLSKIEGO TOWARZYSTWA FIZYCZNEGO

Nr 2 Maj 1992

Oto dane o liczbie członków i zasięgu terytorialnym poszczególnych oddziałów (zasięgu obecnym i/lub proponowanemu rozszerzeniu):
Białystok (25): białostockie, łomżyńskie, suwalskie;
Bydgoszcz (34): bydgoskie;
Częstochowa (56): częstochowskie;
Gdańsk (106): gdańskie, elbląskie;
Gliwice (57): katowickie (zach. część);
Katowice (70): katowickie (wsch. część), bielskie;
Kielce (40): kieleckie, radomskie, tarnobrzeskie;
Kraków (236): krakowskie, nowosądeckie, tarnowskie;
Lublin (87): lubelskie, bialskopodlaskie, chełmskie, zamojskie;
Łódź (95): łódzkie, sieradzkie, piotrkowskie, skierniewickie;
Opole (43): opolskie, kaliskie;
Poznań (106): poznańskie, pilskie, konińskie, leszczyńskie, zielonogórskie;
Rzeszów (29): rzeszowskie, krośnieńskie, przemyskie;
Słupsk (76): słupskie, koszalińskie;
Szczecin (59): szczecińskie, gorzowskie;
Toruń (98): toruńskie, olsztyńskie, włocławskie;
Warszawa (445): warszawskie, płockie, ciechanowskie, ostrołęckie, siedleckie;
Wrocław (185): wrocławskie, wałbrzyskie, jeleniogórskie, legnickie.

Wnioski dotyczące dalszej działalności oddziałów PTF:
- należy poszerzyć kontakty z nauczycielami fizyki, zwiększyć liczbę organizowanych dla nich seminariów, nawiązać współpracę z wojewódzkimi ośrodkami metodycznymi na swoim terenie. Proponujemy rozszerzyć oddziaływanie PTF na wszystkie województwa. Większa współpraca z nauczycielami może doprowadzić do większej ich reprezentacji w naszym towarzystwie. Przykładem może być powstanie sekcji nauczycielskiej w oddziale krakowskim i jej bardzo duża aktywność (w tym wydawanie "Fotonu").
- w większych ośrodkach należy ułatwić kontakty z towarzystwem przez powołanie w poszczególnych instytucjach łączników z Zarządem Oddziału. Łącznicy dysponowaliby deklaracjami członkowskimi, pomagaliby zbierać składki i prenumeratę "Postępów Fizyki", przekazywaliby informacje o działalności towarzystwa i ogniskowaliby wokół siebie grupy aktywnych członków PTF. Łącznicy zostali powołani w oddziale warszawskim.
- w większych ośrodkach bardzo ważna jest dobra informacja o seminariach i konwersatoriach naukowych. Duża rolę mogą tu odegrać biuletyny informacyjne oddziałów - dobrym przykładem może być Wrocławski Informator Fizyków.
- należy zorganizować wymianę informacji między oddziałami o interesujących odczytach i wykładach, o wizytach wybitnych fizyków zagranicznych itp. Warto, aby dobre odczyty i wykłady mogły być prezentowane szerszej publiczności.
- wobec niedowładu sieci dystrybucyjnej czasopism naukowych i popularno- naukowych trzeba podjąć działania umożliwiające ich dotarcie do zainteresowanego czytelnika (prenumerata, sprzedaż komisowa w oddziałach i wybranych księgarniach itp.) - akcje tego typu podjęły oddziały gdański oraz warszawski.
- w związku z trudnościami w otrzymaniu jakichkolwiek dotacji bardzo istotne są wpływy ze składek członkowskich. Apelujemy o większą aktywność w zbieraniu składek zarówno od członków zwyczajnych jak i członków wspierających z terenu oddziału, a także w werbowaniu nowych członków zwyczajnych i wspierających oraz sponsorów.

Propozycje zmian w statucie PTF
Od paru kadencji kolejne Zarządy Główne PTF dyskutują potrzebę wprowadzenia zmian w statucie naszego towarzystwa. Celem tych zmian jest przystosowanie statutu do nowej ustawy o stowarzyszeniach z 1989 r. i nowej sytuacji ustrojowej i ekonomicznej, by w ten sposób usprawnić działalność towarzystwa w nowych warunkach, a także pozbyć się ze statutu sformułowań będących zbędnym balastem przeszłości.

Prace nad zmianami w statucie były dotychczas wstrzymywane, gdyż słusznie uważano, że nowe stosunki ustrojowe i ekonomiczne powinny się ustabilizować i dopiero wtedy będzie można wypracować nowe zasady i możliwości działania towarzystwa. Miano także nadzieję, że nastąpi nowelizacja ustawy o stowarzyszeniach, która w szczególności uwzględniłaby odrębny charakter towarzystw naukowych. Wprawdzie oba te warunki nie zostały spełnione, ale w chwili obecnej wydaje się, że ani stabilizacja, ani nowelizacja nie nastąpi szybko.

Jakie są zasadnicze propozycje zmian w statucie?
1. Działanie towarzystwa w nowej sytuacji wymaga od Zarządu Głównego pełnienia nowych zadań. Należą do nich:
- założenie banku danych o członkach, środowisku naukowym i instytucjach naukowych w dziedzinie fizyki,
- samodzielna działalność wydawnicza i informacyjna: wydawanie biuletynu informacyjnego dla członków, zdobywanie funduszy na dotowanie czasopism wydawanych z udziałem towarzystwa i pomoc merytoryczna w pracy redakcji tych czasopism,
- uzyskiwanie funduszy (a nie tylko zarządzanie nimi) na działalność statutową,
- koordynacja pracy oddziałów i sekcji.
Wydaje się, że pełnienia tych zadań nie można zapewnić tylko działalności społeczną członków Zarządu. Zarząd potrzebuje menedżera (dyrektora) ze statutowymi uprawnieniami decyzyjnymi, który kierowałby całokształtem działalności organizacyjnej, administracyjnej i finansowej, byłby powoływany i kontrolowany przez Zarząd i miałby do swojej dyspozycji biuro.
2. Towarzystwo powinno zabiegać o członków wspierających. Członkowie wspierający, którymi mogą być instytucje popierające cele towarzystwa, powinni mieć wpływ na jego działalność i swoje przedstawicielstwo w Zarządzie Głównym.
3. Podział organizacyjny naszego towarzystwa jest prawie wyłącznie terytorialny - obecnie istnieje tylko jedna sekcja branżowa (sekcja optyki), ale obecny statut traktuje sekcje na równi z komisjami. Wydaje się, że sekcjom należy nadać rangę podobną do rangi oddziałów i starać się o powiększenie ich liczby. Bardzo pożądane byłoby utworzenie sekcji nauczycielskiej.
4. Niektóre grupy zawodowe mają swoje specyficzne problemy i starają się tworzyć małe towarzystwa branżowe. Mogłyby one wchodzić jako sekcje do naszego towarzystwa, ale dobrze byłoby wprowadzić do statutu możliwość afiliowania towarzystw specjalistycznych przy naszym towarzystwie.

Komisja Legislacyjna Zarządu Głównego PTF pod przewodnictwem prof. Stanisława G. Rohozińskiego przystępuje do opracowania projektu nowego statutu, który zostanie następnie poddany pod szeroką dyskusję. Komisja z radością powitałaby już teraz wszelkie pomysły dotyczące zmian w statucie - mogą być one przesyłane do Zarządu Głównego bezpośrednio lub za pośrednictwem oddziałów. Tekst obecnego statutu jest do wglądu w zarządach wszystkich oddziałów PTF.

Prace nad reformą szkolną
Prace przygotowawcze do reformy szkolnej, prowadzone od objęcia kierownictwa MEN przez prof. H. Samsonowicza, znalazły swój wyraz w opracowanej w lipcu 1991 r. koncepcji programu kształcenia ogólnego w polskich szkołach. W myśl tej koncepcji, w szkole podstawowej i w pierwszych dwóch latach szkól ponadpodstawowych - liceum, technikum i szkołach zawodowych - realizowany będzie rozszerzony program wykształcenia ogólnego. Funkcja przygotowania do szkól wyższych ma być realizowana w silnie profilowanych ostatnich klasach szkól średnich.

Jednym z zasadniczych elementów zmian jest dopuszczenie do rozmaitości programów. Każdy nauczyciel powinien mieć swobodę wyboru spośród wielu zatwierdzonych centralnie wariantów programu. Mógłby także sam opracować i przedstawić do oceny i zatwierdzenia własny autorski projekt programu nauczania. W przypadku fizyki mógłby więc powstać program bliski życia codziennego i techniki, program odwołujący się do historii fizyki czy też program silniej zorientowany na jeden z działów fizyki (np. w szkole zawodowej). Dla umożliwienia uczniom zmian szkoły i dla ułatwienia przygotowania odpowiedniego programu na wyższych szczeblach kształcenia ministerstwo zaproponowało opracowanie minimum programowego, czyli określenie materiału, który nie powinien zostać pominięty w żadnej wersji programu nauczania.

Przedstawiciele PTF prof. Jerzy Ginter i prof. Jan Blinowski weszli w skład zespołu złożonego z nauczycieli, metodyków i naukowców i powołanego dla opracowania minimum programowego z fizyki. Plonem dwóch posiedzeń w lutym i maju b.r. była wstępna robocza wersja minimum programowego. Zespól przyjął założenie, że wszyscy uczniowie, także szkól zawodowych, będą uczyli się fizyki w wymiarze dwu godzin tygodniowo w dwu pierwszych klasach szkoły ponadpodstawowej. Za zasadniczy cel nauczania fizyki zespól uznał uświadomienie uczniom istnienia uniwersalnych praw rządzących przebiegiem zjawisk w przyrodzie, życiu codziennym i technice. W minimum programowym nie zostały umieszczone zagadnienia, o których w warunkach szkolnych można uczyć tylko deklaratywnie bez odwołania do doświadczenia. Frapujące zagadnienia współczesnej fizyki czy astrofizyki muszą być z konieczności nauczane w sposób popularnonaukowy i dobór ich w programie został pozostawiony inwencji układających programy.

Wstępna robocza wersja minimum programowego została opublikowana przedwcześnie i bez właściwego komentarza. Doszło do nieporozumienia, gdyż wielu nauczycieli odebrało projekt minimum programowego jako kolejną wersję okrojonego programu szkolnego, którą będą musieli realizować już niebawem. Należy dokonać wyraźnego rozróżnienia między zakrojonymi w paroletniej perspektywie pracami przygotowawczymi do reformy, a bieżącymi posunięciami MEN wymuszonymi kryzysową sytuacją budżetową kraju.

Program Europejskiego Towarzystwa Fizycznego wymiany studentów fizyki
Rada Europejskiego Towarzystwa Fizycznego (EPS) na swym posiedzeniu w Atenach w dniu 28 marca 1992 r. zaaprobowała European Mobility Scheme for Physics Students - program wymiany studentów fizyki między uczelniami europejskimi uprawnionymi do nadawania dyplomów akademickich i stopni naukowych w dziedzinie fizyki. Uczelnie, które zgłoszą swój akces do programu, będą mogły zaoferować swoim studentom fizyki (normalnie po drugim roku studiów) możliwość studiowania przez pewien okres (do jednego roku) w innej uczelni uczestniczącej w tym programie, jeśli zarazem zgodzą się przyjąć u siebie na podobnych zasadach studentów z innych uczelni. Student podejmuje studia w innej uczelni za zgodą uczelni macierzystej, która zatwierdza dokonany przez studenta wybór uczelni i program przewidzianych w niej studiów. Wymiana będzie finansowana ze stypendiów przyznawanych przez uczelnie uczestniczce w programie, a także przez instytucje międzynarodowe (w tym stypendia w ramach programów ERASMUS i TEMPUS) i innych sponsorów. W uczelniach akcję wymiany będą prowadzili koordynatorzy programu desygnowani spośród nauczycieli akademickich, a program w skali europejskiej kierowany będzie przez Komitet Programu wybierany przez Europejskie Towarzystwo Fizyczne spośród koordynatorów uczelnianych. Pierwsi studenci podjęliby studia w ramach tego programu jesieni 1993 r.

Uczelnie zainteresowane udziałem w programie wymiany od jesieni 1993 r. winny zgłosić listownie swój akces do niego nie później niż do 31 sierpnia 1992 r. pod adresem: The Secretariat of the European Physical Society, P.O.Box 69, CH-1213 PETIT-LANCY 2. Polskie Towarzystwo Fizyczne przesłało na ten adres listę potencjalnych uczestników tego programu - wydziałów fizyki uniwersytetów, wyższych szkól pedagogicznych i politechnik (wyższych szkól inżynierskich). Wszystkie te uczelnie otrzymały zaproszenie do konsultacji w sprawie statutu programu i jeśli wyraziły swoje nim zainteresowanie, to otrzymały już obowiązujący statut programu i wzór zgłoszenia. Z Polski wstępne zainteresowanie zgłosiły uniwersytety w Warszawie, Krakowie, Toruniu, Wrocławiu, łodzi, Katowicach, WSP w Rzeszowie i Krakowie oraz politechniki w Warszawie, Gliwicach, Wrocławiu i AGH w Krakowie (łącznie zgłoszeń z całej Europy było ponad 150). Sekretariat EPS wyśle odpowiednie dokumenty także innym uczelniom, jeśli będą tym zainteresowane.

Międzynarodowe Centrum Fizyki Teoretycznej w Uniwersytecie Warszawskim
Historyczne zmiany, jakie zaszły w Polsce i na świecie w ostatnich latach, skłaniają do nowego spojrzenia na współpracę naukową z zagranic. Instytut Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego utworzył Międzynarodowe Centrum Fizyki Teoretycznej. Zasadniczym zadaniem Centrum będzie organizowanie:
1. podoktoranckich staży dla zagranicznych fizyków teoretyków (ze szczególnym uwzględnieniem naszych wschodnich sąsiadów),
2. cyklów wykładów (semestrów) prowadzonych przez wybitnych specjalistów,
3. międzynarodowych sympozjów i szkól letnich.

Termin składania wniosków o nagrody PTF w 1992 r. upływa 30 czerwca 1992 r. Regulaminy nagród zostały rozesłane do zarządów oddziałów, instytutów fizyki i wojewódzkich ośrodków metodycznych.

Apelujemy do członków i sympatyków PTF o aktywną działalność, dla swego środowiska i młodzieży. Prosimy o opłacenie składek członkowskich PTF.

Życzymy latem wspaniałej pogody i udanego urlopu.