BIULETYN POLSKIEGO TOWARZYSTWA FIZYCZNEGO

Nr 3 Grudzień 1992

Medal PTF im. Mariana Smoluchowskiego za 1992
Polskie Towarzystwo Fizyczne postanowiło przyznać Medal PTF im. Mariana Smoluchowskiego za rok 1992 prof. Arnoldowi Whittakerowi Wolfendale'owi z Uniwersytetu w Durham w Wielkiej Brytanii. Profesor A. W. Wolfendale wniósł istotny wkład do rozwoju fizyki promieniowania kosmicznego i astrofizyki. Przez wiele lat był koordynatorem współpracy Królewskiego Towarzystwa Naukowego (The Royal Society of London) z Polską Akademią Nauk. Od przeszło 27 lat szeroką współpracę prowadzi z nim łódzki Ośrodek Fizyki Promieniowania Kosmicznego.

Nagrody PTF za 1992
Nagrody naukowe im. Wojciecha Rubinowicza:
- Krystyna Siwek-Wilczyńska i Janusz Wilczyński z Warszawy za prace nad mechanizmem reakcji cieżkojonowych,
- Krzysztof Wódkiewicz z Warszawy za prace z zakresu teoretycznej optyki kwantowej.
Nagrody za prace magisterskie:
- Nagroda im. Arkadiusza Piekary: Krzysztof Stanek z Warszawy za pracę "Ewolucja obłoków gazu międzygalaktycznego",
- Jacek Jasiński z Warszawy za pracę "Defekty tworzone przez napromieniowanie neutronami w fosforku galu",
- Piotr Magierski z Warszawy za pracę "Analiza korelacji pairing w obracających się jądrach atomowych przy użyciu metody Lipkina-Nogami".
Nagrody dla nauczycieli fizyki:
- Nagroda im. Grzegorza Białkowskiego: Zenona Stojecka z Wielunia za wybitne osiągnięcia w pracy ze zdolnymi uczniami,
- Bożena Bogdańska z łodzi za osiągnięcia w pracy ze zdolnymi uczniami,
- Aleksandra Miłosz z Warszawy za osiągnięcia w pracy nauczycielskiej i wieloletnią opiekę nad Miedzyszkolnym Kołem Fizycznym,
- Włodzimierz Natorf z Warszawy za modernizację nauczania fizyki przy wykorzystaniu komputerów,
- Stefan Turowski z Koszalina za osiągnięcia w pracy ze zdolnymi uczniami i modernizację nauczania fizyki przy wykorzystaniu komputerów.
Nagrody specjalne:
- Magdalena Staszel z Warszawy i Józefina Turło z Torunia za wybitny wkład w organizację konferencji GIREP'91 w Toruniu.

Nagrody zostały wręczone 28 listopada 1993 r. na rozszerzonym zebraniu ZG PTF.

Umowa z Amerykańskim Towarzystwem Fizycznym
W maju 1992 r. została podpisana umowa między Polskim Towarzystwem Fizycznym a Amerykańskim Towarzystwem Fizycznym (APS). Zgodnie z umową członkowie PTF przy zgłaszaniu swych prac i opłatach rejestracyjnych na zjazdach Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego (APS meetings) będą traktowani jak członkowie APS. Członkowie PTF mogą również prenumerować czasopisma wydawane przez Amerykańskie Towarzystwo Fizyczne (Physical Review, Physical Review Letters, Reviews of Modern Physics) po takich cenach jak członkowie towarzystw należących do Amerykańskiego Instytutu Fizyki (AIP). Odpowiednie przywileje członków PTF zostały analogicznie rozszerzone na członków APS. Umowa została zawarta na dwa lata i może być potem przedłużona i zmodyfikowana.

Projekt nowego statutu PTF
Komisja Legislacyjna PTF, pracująca pod przewodnictwem profesora Stanisława G. Rohozińskiego, przedstawiła projekt nowego statutu PTF. Istotne zmiany dotyczą następujących spraw:
- uwzględnienie prawa PTF do reprezentowania środowiska fizyków w społeczeństwie,
- zasady przyjmowania członków wspierających, ich prawa i obowiązki,
- ograniczenie pełnienia bez przerwy tej samej funkcji we władzach PTF do dwóch kadencji,
- możliwość zatrudnienia dyrektora PTF,
- możliwość tworzenia sekcji PTF, określenie zasad powoływania władz i działania sekcji.

Zarząd Główny PTF po wstępnym omówieniu projektu przesłał go do Zarządów Oddziałów PTF z prośbą o ocenę, zgłoszenie uwag i uzupełnień. Nowy statut mógłby zostać uchwalony przez Zebranie Delegatów PTF w czasie XXXII Zjazdu Fizyków Polskich, który odbędzie się w Krakowie w dniach 20 - 23 września 1993 r.

Zwracamy się z gorącą prośbą do wszystkich członków PTF, a zwłaszcza Zarządów Oddziałów, o wnikliwą analizę projektu i propozycje zmian. Uwagi zbieramy do końca stycznia 1993 r.

Utworzenie Sekcji Nauczycielskiej PTF
Na rozszerzonym zebraniu Zarządu Głównego PTF w dniu 28 listopada 1992 r. została utworzona Sekcja Nauczycielska PTF, która będzie skupiać nauczycieli fizyki w szkołach podstawowych i średnich. Sekcja będzie zorganizowana na bazie istniejącej od pewnego czasu Sekcji Nauczycielskiej w Oddziale Krakowskim PTF, a przewodnictwo Sekcji powierzono dr Zofii Gołąb-Meyer, nauczycielce z V Liceum Ogólnokształcącego i pracownikowi Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Sekcja Nauczycielska Oddziału Krakowskiego PTF zyskała duże uznanie dzięki wielu swoim inicjatywom, a zwłaszcza dzięki wydawaniu biuletynu "Foton".

Mamy nadzieję, że powołanie Sekcji Nauczycielskiej przyczyni się do zwiększenia roli PTF w środowisku nauczycielskim i pomoże mu w prezentacji postulatów dotyczących problemów nauczania fizyki obecnie i po wprowadzeniu przygotowywanej reformy nauczania. Dzięki silnej Sekcji Nauczycielskiej uda się może rozszerzyć zasięg wielu imprez PTF (seminariów dydaktycznych, odczytów, pokazów z fizyki itp.) i dotrzeć do nauczycieli i uczniów nie tylko w ośrodkach akademickich.

Zgłoszenia członków PTF do Sekcji Nauczycielskiej przyjmuje dr Zofia Gołąb-Meyer, Instytut Fizyki UJ, ul. Reymonta 4, 30-059 Kraków. Nauczycieli, którzy chcieliby dopiero wstąpić do PTF, prosimy o wcześniejsze skontaktowanie się z najbliższym oddziałem PTF (lista oddziałów publikowana jest w "Postępach Fizyki").

Przypominamy, że istnieje również Komisja PTF ds. Nauczania Fizyki w Szkołach pod przewodnictwem profesora Jana Blinowskiego (Instytut Fizyki Teoretycznej UW, ul. Hoża 69, 00-681 Warszawa) i bierze ona udział w pracach nad przygotowaniem reformy nauczania.

Od paru już lat w ramach PTF działa Sekcja Optyki.

XXXIII Pokazy z Fizyki w Lublinie
W dniach 21 - 29 września 1992 r. w Lublinie zostały zorganizowane po raz 33. Pokazy z Fizyki. Pokazy odbywały się niemal każdego roku począwszy od 1953 r., a inicjatorem imprezy był prof. Wacław Staszewski (1892 - 1970). Organizacją XXXIII Pokazów, firmowanych przez Oddział Lubelski PTF i Instytut Fizyki UMCS, zajmował się komitet w składzie: prof. dr hab. Stanisław Hałas, mgr Piotr Staszewski i Anna Żywicka.

Ideą przewodnią Pokazów było zawsze uczenie przez bezpośredni kontakt ze zjawiskiem fizycznym, przez pokazanie licznych doświadczeń ilustrujących prawa i zasady fizyki. Prelekcja była ograniczona do najniezbędniejszego minimum. W tym roku w ramach dwugodzinnych seansów zademonstrowano pokazy przygotowane przez cztery zespoły:
- prof. dr hab. Bogdan Adamczyk, doc.dr hab. Leszek Michalak - fizyka dla najuboższych,
- dr Janusz M. Zinkiewicz, dr Zdzisław W. Zarębski - akustyka,
- dr Maria Trajdos, Michał Warda, Andrzej Wodecki - paradoksy i złudzenia,
- mgr Bożena Jasińska, mgr Andrzej Wasiak - elektromagnetyzm
W ramach fizyki dla najuboższych przedstawiono pokazy ilustrujące zjawisko odrzutu, prawo Bernoulliego, zjawisko giroskopowe, rezonans akustyczny, normalną i anormalną dyspersję fal, spalanie paliw, niskie i wysokie napięcia elektryczne.
Pokazy z akustyki dotyczyły dźwięków prostych i złożonych, rozchodzenia się dźwięku, słyszalności dźwięków, falowej natury dźwięku, zjawiska Dopplera, skali muzycznej, akustyki pomieszczeń.
W programie paradoksów i złudzeń były m.in. stroboskop, paradoks hydrostatyczny, bezwładność ciał, zderzenia, siła dośrodkowa, kanały na Marsie, gięcie łyżeczki wzrokiem.
Pokazy z elektromagnetyzmu dotyczyły doświadczenia Oersteda, linii sił pola magnetycznego, indukcji elektromagnetycznej, silnika elektrycznego, transformatora Tesli, prądów wirowych, rezonansu w obwodzie RLC.

W Pokazach uczestniczyło (częściowo bezpłatnie) około 9000 (dziewięć tysięcy!) uczniów szkół średnich i starszych klas szkół podstawowych oraz kilkuset nauczycieli i opiekunów grup. Ze sprzedaży biletów uzyskano 120 mln zł. Po zapłaceniu honorariów i opłaceniu innych wydatków uzyskano 40 mln zł zysku.

Oprócz Pokazów Oddział Lubelski PTF zorganizował także wykłady z fizyki w szkołach średnich oraz konkurs astronomiczny.

Szeroko polecamy wszystkim Oddziałom PTF skorzystanie z metod, jakimi Oddział Lubelski PTF osiąga duże sukcesy w działalności na rzecz upowszechniania fizyki w środowisku szkolnym.

Składki, dotacje itp.
Członkowie zwyczajni
Roczne składki członkowskie PTF w 1992 i 1993 r. wynoszą:
- dla samodzielnych pracowników naukowych 80 tys. zł,
- dla studentów i pracowników w ciągu pierwszych trzech lat ich pracy 20 tys. zł,
- dla pozostałych pracowników 40 tys. zł.
Członkowie honorowi i emeryci są zwolnieni z płacenia składek.
Bardzo prosimy wszystkich członków o jak najwcześniejsze opłacenie składek za 1993 r. oraz o uzupełnienie wpłat za poprzednie lata.

Członkowie wspierający
Minimalna roczna składka członka wspierającego wynosi 1 mln zł. W 1992 r. składkę zapłaciły następujące instytucje:
- Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie,
- Instytut Fizyki Uniwersytetu Gdańskiego,
- Instytut Fizyki i Techniki Jądrowej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie,
- Instytut Fizyki Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie,
- Instytut Problemów Jądrowych w Otwocku-Świerku,
- Instytut Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
- Politechnika Szczecińska,
- Uniwersytet Szczeciński,
- Instytut Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego,
- Instytut Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego,
- Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy w Warszawie,
- Instytut Technologii Elektronowej w Warszawie,
- Instytut Fizyki Politechniki Wrocławskiej,
- Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych we Wrocławiu.
Wymienionym instytucjom bardzo dziękujemy. Zwracamy się z gorącą prośbą do pozostałych członków wspierających PTF o opłacenie składki za 1992 r., a do wszystkich członków o opłacenie składki za 1993 r. Obecnie lista członków wspierających liczy 60 instytucji. Z radością powitamy nowych członków.

Dotacje
Bardzo dziękujemy Komitetowi Badań Naukowych, Państwowej Agencji Atomistyki i Wydziałowi III Polskiej Akademii Nauk za dofinansowanie w 1992 r. działalności PTF w zakresie upowszechniania fizyki.

Prenumerata "Postępów Fizyki"
Koszt rocznej prenumeraty "Postępów Fizyki" na 1993 r. wynosi 90 tys. zł (przy prenumeracie w Oddziałach PTF - 72 tys. zł). Utrzymanie niskiej ceny jest możliwe, gdyż mamy nadzieję na uzyskanie dofinansowania działalności wydawniczej PTF.

Bardzo dziękujemy Komitetowi Badań Naukowych, Instytutowi Fizyki PAN i Instytutowi Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego za dofinansowanie i pomoc przy wydawaniu "Postępów Fizyki" w 1992 r.