BIULETYN POLSKIEGO TOWARZYSTWA FIZYCZNEGO


Nr 2 maj 1994 r.
ul. Hoża 69, 00-681 Warszawa
tel./fax: 6212668
e-mail: ptf@fuw.edu.pl


Apel

Ze względu na znane problemy z uchwaleniem tegorocznego budżetu Polskie Towarzystwo Fizyczne do tej chwili nie otrzymało dotacji z Komitetu Badań Naukowych. Mimo tego Zarząd Główny starał się nie ograniczać działalności Towarzystwa (np. wydawania Postępów Fizyki). W rezultacie PTF znalazł się chwilowo w bardzo trudnej sytuacji finansowej. Dlatego ZG zwraca się do wszystkich członków, którzy nie zapłacili składek za lata ubiegłe o jak najszybsze uregulownie zaległości. ZG prosi także uprzejmie wszystkich pozostałych członków o możliwie szybkie opłacenie bieżącej składki oraz gorąco zachęca członków i sympatyków do prenumeraty Postępów Fizyki (120 tys. zł rocznie - bliższe informacje w ZG i Zarządach Oddziałów).


Informacje o imprezach naukowych w dziedzinie fizyki

Jak wiadomo, w niektórych periodykach informacyjno-naukowych publikowane są terminarze imprez naukowych. Na ogół organizatorzy takich imprez powiadamiają przynajmniej jedną redakcję o swojej imprezie. Jednak nawet wtedy, z różnych względów, zdarza się, że nadesłana informacja nie zostaje opublikowana.

Zarząd Główny uważa, że jest bardzo ważne, aby wiadomości o organizowanych lub współorganizowanych przez polskie ośrodki naukowe imprezach docierały do jak największej liczby fizyków w kraju i zagranicą. Dlatego też uzgodnił, na razie z redakcjami Postępów Fizyki i Europhysics News, że w ustalonych terminach będzie nadsyłał im informacje do zamieszczenia w terminarzu imprez. Te same informacje będą rozsyłane do towarzystw fizycznych, z którymi PTF ma podpisane umowy o współpracy. Przykładowo, w tym roku Amerykańskie Towarzystwo Fizyczne obiecało opublikowanie nadesłanej mu listy imprez w APS News i Physics Today.

Zarząd Główny ma nadzieję, że działania te spotkają się z czynnym poparciem członków i sympatyków Towarzystwa. Oczekuje więc pod swoim i redakcji Postępów Fizyki adresem na informacje o organizowanych imprezach naukowych. W przypadku korzystania z poczty elektronicznej (bardzo zalecane, jeśli istnieje taka możliwość) prosimy o zamieszczenie, w miarę możliwości, następujących informacji w podanej kolejności:
- termin imprezy,
- nazwa imprezy i organizatora (organizatorów),
- miejsce,
- adres Komitetu Organizacyjnego,
- terminy nadsyłania zgłoszeń i streszczeń,
- przewidywany koszt uczestnictwa,
- przewidywana liczba uczestników,
- język, jeśli inny niż angielski.


Rada Europejskiego Towarzystwa Fizycznego

W dniach 25-26 marca 1994 r. odbyło się w Krakowie na terenie UJ, posiedzenie Rady Europejskiego Towarzystwa Fizycznego (EPS). Poprzedziło je w dniu 24 marca zebranie Komitetu Wykonawczego EPS. Spotkania takie odbywają się zgodnie ze statutem Towarzystwa co roku, ale po raz pierwszy miało ono miejsce w Polsce.

W posiedzeniu Rady uczestniczyło około sześćdziesięciu delegatów reprezentujących dwadzieścia jeden narodowych towarzystw fizycznych (na trzydzieści trzy zrzeszone w EPS), indywidualnych członków EPS, struktury merytoryczne Towarzystwa (oddziały, sekcje, grupy) i komitety działania. Polskimi uczestnikami obrad byli członkowie Rady EPS - delegaci Polskiego Towarzystwa Fizycznego: prof. J. Niewodniczański, prof. I. Strzałkowski i prof. H. Szymczak; prof. J. Spałek pełniący funkcję Przewodniczącego Komitetu Koordynacyjnego Wschód-Zachód i prof. I. Sosnowska zaproszona do udziału w obradach jako obserwator.

Na wstępie posiedzenia prezes PTF, prof. H. Szymczak gorąco powitał wszystkich uczestników, wyrażając radość, że polscy fizycy mogą gościć przedstawicieli fizyków z całej Europy. Następnie prof. J. Niewodniczański, jako prezes Państwowej Agencji Atomistyki, pozdrowił delegatów w imieniu władz i życzył im owocnych obrad.

Porządek obrad, którym przewodniczył prezydent EPS prof. Norbert Kroo (Węgry), zawierał aż 21 punktów, w których dominowały sprawy organizacyjne. Prezydent N. Kroó, sekretarz A. Taroni i skarbnik H. Beck przedstawili w swoich wystąpieniach różne aspekty działalności EPS w 1993 r. Poza sprawami członkowskimi, dotyczącymi ponad 4000 członków indywidualnych i około 60000 członków zrzeszonych w narodowych towarzystwach i sprawami finansowymi, duży nacisk położono na sposób funkcjonowania EPS w obliczu radykalnych zmian zachodzących w Europie i poza nią. Szczegółowe sprawozdania złożyły wszystkie oddziały (7), poza Oddziałem Materii Skondensowanej, sekcje (12), grupy międzyoddziałowe (6), grupy robocze (2), komitety działania (3) oraz redaktorzy periodyków EPS (3). W trakcie obrad przyjęto 205 nowych członków indywidualnych i dwóch członków grupowych: Ukraińskie Towarzystwo Fizyczne i Towarzystwo Fizyków Republiki Macedonii.Przyjęto także dwóch członków wspierających: Oracle Corporation UK Ltd i John Wiley \& Sons Ltd.

Ważnym punktem porządku obrad był wybór nowego prezydenta EPS, którym został ponownie w jednomyślnym głosowaniu prof. N. Kroó, oraz członków Komitetu Wykonawczego. Po raz pierwszy wybrano prezydenta-elekta, H. Schoppera (CERN), który w czasie tej kadencji pełnić będzie funkcję wiceprezydenta.

Wśród spraw, którym uczestnicy obrad poświęcili najwięcej uwagi, należy wymienić:
1. Zmiana struktury organizacyjnej EPS polegająca na tym, że EPS stanie się federacją narodowych towarzystw fizycznych, a członkowie tych towarzystw będą indywidualnymi członkami EPS. Oznacza to znaczne zwiększenie uprawnień członków towarzystw narodowych w ramach EPS, ale jednocześnie wynikają z tego większe niż dotychczas zobowiązania finansowe towarzystw narodowych wobec EPS.
2. Wprowadzenie obowiązującej w całej Europie kwalifikacji zawodowej w fizyce (tytuł "EurPhys"), co powinno umożliwić swobodne zatrudnienie fizyka w dowolnym kraju, przede wszystkim w przemyśle, niezależnie od miejsca, w którym zdobył wykształcenie, a przez to przyczynić się także do wzrostu rangi wyższego wykształcenia w dziedzinie fizyki.
3. Działalność Europejskiego Programu Wymiany Studentów Fizyki (EMSPS). Liczba uczestniczących w programie krajów wzrosła do 28, a instytucji do 149. Ważnym dla programu wydarzeniem było podpisanie ostatnio umowy między prezydentem EPS i Fundacją Sorosa, w wyniku której Fundacja zobowiązała się do sfinansowania wymiany około 40 studentów z Europy Środkowej i Wschodniej w skali rocznej, przez co najmniej dwa lata.
4. Rozwój działalności Międzyoddziałowej Grupy Nauczania Fizyki kierowanej przez prof. C. Ferreirę. W ramach Grupy utworzono Forum ds. Nauczania (przewodniczący prof. G. Tibell ze Szwecji) zajmujące się problemami nauczania fizyki na poziomie szkolnym. Wysunięto też propozycję utworzenia Sekcji Nauczania Uniwersyteckiego.
Ze względu na kontrowersje w sprawach wymienionych w punkcie nr. 1 i 2 zdecydowano się poddać je głosowaniom sondażowym, w wyniku których ustalono, że przedstawione propozycje mają wprawdzie poparcie większości, ale ich wprowadzenie w życie powinno być rozważne i rozłożone na okres kilku lat.
Bardzo istotną sprawą było uchwalenie zmian w statucie i regulaminie EPS. Uchwalono w sumie 15 poprawek. Najważniejsze z nich związane są ze zmianą struktury organizacyjnej EPS. Dotyczą one przede wszystkim zmian kategorii i uprawnień członków EPS, roli Europhysics News oraz sposobu obliczania składki dla członków grupowych EPS.
24 marca, po posiedzeniu Komitetu Wykonawczego EPS, odbyła się konferencja prasowa, w czasie której na pytania dziennikarzy reprezentujących miejscową prasę, radio i telewizję odpowiadali prezydent EPS prof. N. Kroó, prezes PTF prof. H. Szymczak i przewodniczący Oddziału Krakowskiego PTF prof. A. Szytuła. Wskazali oni między innymi na doniosłą rolę fizyki i fizyków w społeczeństwie borykającym się z problemami współczesnej cywilizacji.

Organizacją obrad władz EPS w ramach Polskiego Towarzystwa Fizycznego zajmował się Oddział Krakowski. Szczególnie gorące podziękowania należą się przewodniczącemu Oddziału prof. A. Szytule i dr M. Godlewskiej za doskonałe przygotowanie obrad od strony technicznej oraz stworzenie świetnej atmosfery spotkania.

Na zakończenie warto podkreślić, że wszyscy polscy uczestnicy posiedzenia, a w szczególności prof. I. Sosnowska (przewodnicząca Komisji PTF ds. Współpracy z Zagranicą), przeprowadzili wiele rozmów kuluarowych mających na celu ożywienie kontaktów Polskiego Towarzystwa Fizycznego z innymi towarzystwami narodowymi. Rozmawiano także z przedstawicielami władz EPS o ewentualnych problemach finansowych jakie może napotkać Polskie Towarzystwo Fizyczne i inne towarzystwa z państw Europy Środkowej i Wschodniej na skutek wprowadzenia w życie uchwalonych zmian struktury EPS.

Nieco obszerniejsze omówienie obrad Rady EPS w Krakowie znajdzie się w Postępach Fizyki 45, nr 4 (1994).


Fundacja Pro Physica

W kwietniu 1994 r. upłynęła trzyletnia kadencja pierwszego Zarządu Fundacji, w skład którego wchodzili: dr P. Kacman, prof. J. Kossut (prezes), dr M. Łukaszewski i prof. T. Suski (wiceprezes). Zgodnie ze statutem Fundacji, ustępujący Zarząd zarządził wybory nowego prezesa. Zgromadzenie Fundacji, którego członkiem jest m.in. PTF, wybrało na tę funkcję dr hab. Z. Wilamowskiego. Po przeprowadzeniu konsultacji z Radą Fundacji (prof. J. Czerwonko, prof. M. Grynberg - wiceprzewodniczący, prof. J. Kołodziejczak - przewodniczący, prof. S. Pokorski, prof. S. Porowski, dr Z. Romaszewski, prof. J. Stankowski, prof. A. Szytuła, prof. Z. Wilhelmi - statutowy przedstawiciel PTF), nowy prezes przedstawił Zgromadzeniu Fundacji następujących kandydatów na członków Zarządu: prof. M. Baj, dr P. Kacman i prof. T. Suski.


Dla nowoczesnych nauczycieli - Dla nowej szkoły

Z inicjatywy popartej przez Polskie Towarzystwo Fizyczne, w wyniku umowy z Ministerstwem Edukacji Narodowej, Społeczne Towarzystwo Oświatowe założyło placówkę doskonalenia nauczycieli o nazwie Centrum Technologii Nauczania. Głównym zadaniem placówki będzie rozwijanie i wdrażanie do praktyki szkolnej nowoczesnych metod, technik i środków nauczania.

W ciągu ostatniego ćwierćwiecza można zaobserwować na świecie intensywny rozwój technologii nauczania. Chodzi tu nie tylko o coraz lepsze środki i narzędzia techniczne. Burzliwemu rozwojowi nowych środków technicznych (przede wszystkim urządzeń elektronicznych) winna towarzyszyć humanizacja nauczania - położenie większego nacisku w doborze treści nauczania na zagadnienia, ktore są ważne w życiu ludzkim. Współczesna technologia nauczania umożliwia przedstawianie i analizowanie zjawisk, które niegdyś były niedostępne ze względów pojęciowych i technicznych. Technika wideo umożliwia wprowadzanie do klas szkolnych rzeczywistych wydarzeń. Komputery pozwalają na łatwą i pełną analizę zjawisk występujących w przyrodzie. Wreszcie rozwój telekomunikacji pozwala na nawiązanie współpracy między szkołami niezależnie od dzielącej je odleglości. W ten sposób szkoła może (ale i musi!) dostrzegać świat w skali globalnej. Stwarza to nowe wyzwanie dla nauczycieli: muszą się nauczyć posługiwania nową technologią.

Powstające Centrum Technologii Nauczania powinno stać się niewielkim, ale silnym, na światowym poziomie ośrodkiem dydaktyki stosowanej. Przy czym określenie dydaktyka stosowana oznacza, że rezultaty prac Centrum powinny mieć bezpośrednie zastosowanie w szkołach. Żeby to było możliwe, działalność CTN nie może z jednej strony ograniczać się do zajmowania się przyrządami traktowanymi wyłącznie instrumentalnie, czy też organizowania i prowadzenia kursów, co byłoby ciasnym praktycyzmem, ale z drugiej strony nie może polegać na oderwanych od praktyki szkolnej badaniach naukowych.

W celu podniesienia poziomu kadr prowadzacych doskonalenie nauczycieli konieczne jest utworzenie stałej grupy seminaryjno-warsztatowej zdolnej do twórczej adaptacji i rozwijania nowych metod i technik nauczania. Oczywiste jest, że liczebność tej grupy musi być na tyle mała, aby była w niej możliwa praca seminaryjna. W związku z tym oraz mając na uwadze racjonalne wykorzystanie środków materialnych niezbędne jest utworzenie grup regionalnych obejmujących swoim zasięgiem, na mocy umów między kuratoriami, po kilka ośrodków wojewódzkich. Zajęcia w grupach regionalnych będą prowadzić instruktorzy przygotowywani w ramach działalności stałej grupy seminaryjno-warsztatowej. Będzie to tzw. System Szkolenia Kaskadowego.

Zgłoszenia do udziału w Systemie Szkolenia Kaskadowego wpłynęły z 17 województw. Na podstawie tych zgłoszeń, w wyniku konsultacji i indywidualnych rozmów, zostanie wyłoniona 20-osobowa grupa Rejonowych Instruktorów Technologii Nauczania. Rejonowy instruktor będzie obowiązany do udziału w pracach seminarium szkoleniowego prowadzonego przez Centrum Technologii Nauczania. W programie seminarium znajdzie się opracowywanie zagadnień metodycznych, konsultacje i sesje warsztatowe. Zajęcia będą prowadzone metodą seminaryjno-warsztatową.

Ze względu na pionierski i nowatorski charakter prowadzonej działalności istotne znaczenie ma powołana przy CTN Rada Programowa. Nowa technologia nauczania powinna dotyczyć wszystkich przedmiotów. Nie przypadkiem jednak budzi ona szczególne zainteresowanie wśród fizyków. Znalazło to swoje odbicie w składzie Rady, do której, między innymi, weszli profesorowie: J. Blinowski, W. Błasiak, A. Kujawski, I. Strzałkowski (przewodniczący) i A. Szymacha. Tematyka zajęć będzie dotyczyć dziedzin, które wyznaczają obecnie kierunki rozwoju technologii nauczania:
- modelowanie,
- mikrokomputerowo wspomagane laboratorium (MWL),
- telekomputing,
- techniki interakcyjne i multimedialne.
Centrum Technologii Nauczania poszukuje pracowników i współpracowników. W tej i innych sprawach należy się zgłaszać do dyrektora Centrum dr Jana Dunin-Borkowskiego (e-mail: dubork@fuw.edu.pl).


Czasopismo DELTA

5 marca br. odbyło się rozszerzone posiedzenie Komitetu Redakcyjnego miesięcznika Delta. W czasie tego posiedzenia Komitet Redakcyjny wybrał swojego nowego przewodniczącego, którym na wniosek przedstawicieli PTF została dr hab. Marta Kicińska-Habior.


Z działalności oddziałów PTF

Drugie posiedzenie Zarządu Głównego PTF (kwiecień 1994) poświęcone było m.in. rutynowej analizie działalności niektórych oddziałów PTF. Z zaproszonych do udziału w posiedzeniu przedstawicieli oddziałów: Białostockiego, Gliwickiego, Katowickiego i Słupskiego, przybyli A. Maziewski (Oddz. Białostocki) i T. Goslar (przew. Oddz. Gliwickiego). Sytuację w Oddziale Słupskim zreferował wiceprezes PTF S. Hoffmann, który 23 marca 1994 r. spotkał się z członkami i władzami tego oddziału. S. Hoffmann stwierdził, że Oddział Słupski prowadzi aktywną i regularną działalność, i samodzielnie rozwiązał sygnalizowane poprzednio problemy. Przewodniczącym Oddziału Słupskiego został ponownie wybrany H. Wrembel. Przewodniczący Oddziału Gliwickiego T. Goslar zaakceptował sugestie ZG dotyczące zacieśnienia współpracy z Oddziałem Katowickim w celu ożywienia działalności PTF na terenie województwa katowickiego. Zaniepokojenie budził brak informacji z oddziałów Białostockiego i Katowickiego, w których wygasły kadencje zarządów, a usiłowania ZG, żeby zmobilizować członków tych oddziałów do działań mających na celu poprawę sytuacji, pozostały bez rezultatów. Zdecydowano, że niezbędne jest zorganizowanie w wymienionych oddziałach Walnych Zebrań Członków dla dokonania wyborów nowych zarządów. ZG zadeklarował daleko idącą pomoc w przeprowadzeniu tych zebrań. Przedstawiciel Oddziału Białostockiego A. Maziewski podjął się dołożyć starań, aby uzdrowić sytuację sytuację w swoim oddziale, któremu dodatkowo grozi utrata praw Oddziału PTF, gdyż nie jest pewne czy liczba członków spełnia wymagania statutowe (minimum 15 osób).

Już po posiedzeniu dotarła do ZG informacja, że odbyły się dwa Walne Zebrania Członków Oddziału Katowickiego, na których wybrano nowe władze. Nowym przewodniczącym Oddziału Katowickiego został wybrany J. Warczewski.


Komisje PTF

Dotychczas Zarząd Główny zatwierdził przewodniczących i częściowo składy następujących komisji:
1. ds. Historii Fizyki - przew. Wiesław Kamiński,
2. ds. Nauczania Fizyki w Szkołach - przew. Jan Blinowski,
3. ds. Nauczania Fizyki w Uczelniach Wyższych - przew. Ireneusz Strzałkowski,
4. Legislacyjna - przew. Irma Śledzińska,
5. Nagród i Odznaczeń - przew. Tadeusz Skaliński,
6. Nagród Dydaktycznych - przew. Zofia Gołąb-Meyer,
7. ds. Współpracy z Zagranicą - przew. Izabela Sosnowska.


Statut Polskiego Towarzystwa Fizycznego

28 kwietnia 1994 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie zatwierdził nowy statut naszego Towarzystwa uchwalony na ostatnim Zebraniu Delegatów PTF w czasie Zjazdu Fizyków Polskich w Krakowie (wrzesień 1993). Zgodnie z obowiązującymi przepisami orzeczenie sądu uprawomocni się 20 maja 1994 roku.


Biuletyn został wydany dzięki finansowemu wsparciu KBN.