W dniach 24 - 25 marca 1995 r. w "Physikzentrum" Niemieckiego Towarzystwa Fizycznego w Bad Honnef odbyło się doroczne posiedzenie Rady EPS. W posiedzeniu uczestniczyło 68 delegatów reprezentujących 27 narodowych towarzystw fizycznych, indywidualnych członków EPS (IOM) i struktury merytoryczne EPS (Oddziały, Sekcje, Grupy Międzyoddziałowe i Komitety Działania) oraz obserwatorzy i delegaci współdziałających organizacji. Zgodnie z nowym statutem każde narodowe towarzystwo ma w Radzie jednego przedstawiciela z tym, że dysponuje on liczbą głosów proporcjonalną do liczby członków swojego towarzystwa. Z ramienia Polskiego Towarzystwa Fizycznego w obradach uczestniczył I. Strzałkowski.
Posiedzenie Rady otworzył ustępujący prezes EPS N. Kroo, który złożył gratulacje Niemieckiemu Towarzystwu Fizycznemu (DPG) (najstarszemu na świecie towarzystwu fizycznemu) z okazji obchodzonej tydzień wcześniej 150 rocznicy powstania. W imieniu gospodarzy przywitał wszystkich uczestników obrad prezes DPG H.G. Danielmeyer.
Porządek obrad zawierał 21 punktów. Pierwszym z nich było
sprawozdanie prezesa Kroo, który uznał za najważniejsze, następujące
działania EPS w minionym roku:
- Dynamiczny rozwój programu wymiany studentów EMSPS.(Szczególnie
podkreślone zostały zasługi pierwszego przewodniczącego Komitetu EMSPS,
E. Heera i finansowy wkład G. Sorosa. Polska została wymieniona
wśród krajów, które najefektywniej wykorzystują możliwości stworzone w
ramach tego programu.)
- Aktywną działalność Międzyoddziałowej Grupy Nauczania Fizyki.
(Przeprowadzono wśród towarzystw narodowych ankietę Forum Edukacyjnego
i opracowano jej wyniki. Przeprowadzono konkurs na
najlepszy podręcznik z fizyki dla szkół średnich - nagrodę, Amaldi
Foundation Prize, przyznano podręcznikowi Physik-Compact, A. Jaros et
al., Verlag H-P-T, Wien. Wzięto udział w organizacji konferencji "Physics
Studies for Tomorrow's Europe", Gent 7-8.04.1995)
- Zacieśnienie kontaktów z wieloma organizacjami związanymi z
fizyką działającymi na całym świecie.
- Działalność publikacyjną (Europhysics Letters, Europhysics
News, Europhysics Conference Abstracts, European Journal of Physics).
- Podniesienie rangi fizyki stosowanej w ramach EPS. (Zgłoszono
zaakceptowaną w trakcie posiedzenia propozycję
przekształcenia Komitetu Działania ds. Spraw Fizyki Stosowanej i Fizyki
w Przemyśle - ACAPPI, w Międzyoddziałową Grupę - IGAPPI. Ustanowiono
formalny tytuł zawodowy Eur Phys.)
- Intensywne działania dla stworzenia jak najlepszych warunków
dla młodej generacji fizyków.
- Rozszerzenie zakresu obowiązków Komitetu Działania "Fizyka i
Społeczeństwo" (ACPS) o działania na rzecz promocji fizyki w
społeczeństwach krajów europejskich i przyznanie mu prawa do
oficjalnego reprezentowania EPS w kontaktach ze środkami masowego
przekazu.
Sprawy finansowe EPS przedstawił skarbnik, J.L. Lewis. Rada przyjęła propozycję budżetu na 1995 rok. Ustalono, że towarzystwa narodowe winny wpłacać składkę za dany rok najpóźniej do 1 kwietnia tego roku. W wyjątkowych wypadkach, po uprzednim powiadomieniu sekretarza generalnego, termin ten może zostać przedłużony do 1 czerwca. Towarzystwa zalegające ze składkami będą pozbawiane członkostwa w EPS.
W ramach dyskusji nad statutem i regulaminem EPS dokonano niewielkich zmian niektórych artykułów i punktów. Między innymi, zmieniono nazwę funkcji "Executive Secretary" na "General Secretary".
Szczegółowa prezentacja poprzedziła przyjęcie do EPS dwóch towarzystw narodowych, Łotewskiego Towarzystwa Fizycznego (jednomyślnie) oraz Towarzystwa Fizyków Macedonii (z jednym głosem wstrzymującym). Przyjęto również 175 nowych Zwykłych Członków Indywidualnych (IOM), w tym jednego z rekomendacji PTF.
Ważnym punktem porządku obrad był wybór nowych władz EPS. Funkcję prezesa powierzono H. Schopperowi (Hamburg). Ustępujący prezes, N. Kroo został wiceprezesem. Nowym sekretarzem został J. Ansermet (Lozanna), zaś jego zastępcą pozostał C. S\'ebenne (Paryż). Skarbnikiem nadal będzie J. Lewis (Malvern), a jego zastępcą pozostał E. Osnes (Oslo). Pozostałymi członkami Komitetu Wykonawczego zostali wybrani: G. Benedek (Mediolan), G. M. Ferreira (Lizbona), G. Morrison (Birmingham), I. Schegolev (Czernogołowka) i M. van de Wiel (Nieuwegein).
W związku z wejściem w życie inicjatywy dotyczącej formalnego tytułu zawodowego Eur Phys powołano siedmioosobową Komisję Rejestracyjną i wstępnie jeden Europejski Komitet Monitorujący (EMC), zamiast przewidywanych uprzednio kilku Komitetów Regionalnych. Jednym z członków EMC został wybrany na wniosek PTF H. Wrembel (Słupsk).
Rada uzupełniła także skład Rady Redakcyjnej European Journal of Physics o swojego przedstawiciela. Na wniosek prezesa IOP, A. Wolfendale'a, został nim I. Strzałkowski (Warszawa).
Przewodniczący Międzyoddziałowej Grupy Nauczania Fizyki, C. Ferreira, poinformował o utworzeniu Sekcji Nauczania Fizyki na Uniwersytetach. Do czteroosobowego Zarządu Sekcji została wybrana I. Sosnowska (Warszawa).
Z kolei G. Tibell, Przewodniczący Forum Edukacyjnego, przedstawił wyniki ankiety dotyczącej zaangażowania towarzystw narodowych w nauczanie fizyki w szkołach. PTF znalazł się w gronie 7 najbardziej aktywnych w tej mierze towarzystw i uzyskał prawo nominowania (z pominięciem procedury wyborczej) swojego przedstawiciela do Zarządu Forum. Został nim J. Blinowski (Warszawa).
Zgodnie z tradycją jednym z punktów porządku obrad był wykład naukowy. Wykład ten pt.: "Free atom versus atom in cavity" wygłosił H. Walther, wiceprezydent Instytutu Maxa Plancka w Garching.
Komitet Wykonawczy na zamkniętym posiedzeniu podjął decyzję o rozwiązaniu Komitetu Koordynacyjnego Wschód - Zachód (motywy tej decyzji są szeroko omówione w EN 26, nr 2 (1995).
Na zakończenie ustalono, że następne posiedzenie Rady Wykonawczej EPS odbędzie się 29 - 30 marca 1996 r. w Lizbonie.
Obszerna informacja na temat tegorocznego posiedzenia Rady Wykonawczej EPS znajduje się w EN 26 nr 2 (1995) i jest przewidywana we wrześniowym numerze Postępów Fizyki.
W dniach 7 i 8 kwietnia 1995 r. odbyła się w Gandawie (Belgia) konferencja "Physics Studies for Tomorrow's Europe". Konferencja ta została zorganizowana pod patronatem Komisji EU (Unii Europejskiej). Dyrektorem konferencji był H. Ferdinande. Współorganizatorami konferencji były: Uniwersytet w Gandawie i Europejskie Towarzystwo Fizyczne (EPS).
Konferencja miała na celu przedstawienie stanu prowadzonych przez kraje EU prac dotyczących ujednolicenia procesu kształcenia studentów w tych krajach. Dyskutowano wprowadzenie jednolitego systemu ocen wyników nauczania, tzw. kredytów. Zwrócono uwagę na konieczność objęcia programami wymiany EU również nauczycieli, w tym nauczycieli szkół średnich.
EPS patronuje wymianie studentów fizyki w ramach europejskiego systemu wymiany studentów (EMSPS). W akcji wymiany studentów uczestniczy obecnie dwanaście polskich uczelni. Specjalny grant EU umożliwił udział w konferencji koordynatorom EMSPS z polskich uczelni i przedstawicielowi PTF, I. Strzałkowskiemu. Na konferencji poświęcono wiele uwagi ocenie akcji wymiany studentów sponsorowanej przez EU w ramach programu ERASMUS. Ponadto przeanalizowano wyniki akcji wymiany studentów w ramach jednego z grantów ERASMUSa zakończonego w 1995 r. Dalsza wymiana studentów w obrębie krajów EU będzie finansowana przez nowy program EU-SOKRATES. Natomiast uczelnie polskie mają przyznane fundusze (w programie TEMPUS) na finansowanie wymiany studentów fizyki do 1997 r.
Na konferencji przedstawiono raporty zawierające informacje o studiach w dziedzinie fizyki, w większości krajów europejskich, przygotowane przez regionalnych koordynatorów EMSPS. Polski raport został przygotowany przez I. Sosnowską, która była także członkiem Komitetu Naukowego konferencji.
Wydawanie Postępów Fizyki jest bardzo istotnym elementem działalności Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Dla fizyków, szczególnie tych pracujących poza ośrodkami naukowymi, są one źródłem wiedzy o najważniejszych wydarzeniach w fizyce na świecie i w Polsce. Nie mniej ważna jest ich rola w ustabilizowaniu polskiej terminologii fizycznej. Informują również o różnych działaniach naszego Towarzystwa. Z punktu widzenia obserwatora zewnętrznego, nie tylko fizyków, PF są bodajże najpoważniejszym świadectwem istnienia i kondycji PTF. Nic więc dziwnego, że Zarząd Główny często zajmuje się sprawami PF. Aktualnie, ZG wysoko ocenia pracę Komitetu Redakcyjnego PF, kierowanego przez A. Sobiczewskiego, dzięki której pismo utrzymuje od wielu lat bardzo wysoki poziom merytoryczny. Nie oznacza to jednak, że zarówno Komitet jak Zarząd są zadowoleni z istniejącego stanu rzeczy.
Pierwszoplanowym problemem jest relatywnie niski nakład PF (1000 egz. przy około 1800 czł. PTF). Jednym z kierunków działań mających poprawić tę sytuację ma być wzrost aktywności Rady Redakcyjnej pisma. Niedawno funkcji przewodniczącego Rady podjął się A. K. Wróblewski. Inny pomysł, to powrót do tradycji sprzed lat, kiedy każdy członek Towarzystwa był prenumeratorem PF. Inicjatywa ta przewija się od początku działalności obecnego ZG. Jednak waga i konsekwencje takiej decyzji, a także wymogi formalne, przemawiają za tym, aby rozstrzygnięcie zapadło na Zebraniu Delegatów PTF. Jest bardzo możliwe, że sprawa ta zostanie postawiona na najbliższym Zebraniu na Zjeździe Fizyków Polskich we Wrocławiu.
Nie ulega wątpliwości, że wszystkie względy merytoryczne (charakter i rola pisma) przemawiają za przyjęciem rozwiązania, aby każdy członek PTF był prenumeratorem PF. Z drugiej strony podjęcie tej decyzji, oprócz pojawienia się problemów technicznych (dystrybucja), oznaczałoby przyjęcie przez członków Towarzystwa bardzo konkretnych zobowiązań. Wstępne oszacowania wskazują, że opłata roczna związana z przynależnością do PTF wzrosłaby średnio o około 14 zł i niezbędne byłoby ustalenie wczesnego terminu jej wnoszenia np. do 31 stycznia roku, za który jest płacona (można rozważać rozłożenie jej na raty, płatne do 31 grudnia roku poprzedzającego i 30 czerwca danego roku). Oszacowania tego dokonano przy założeniu, że wzrost nakładu obniży koszt jednostkowy zeszytu PF na tyle, że przy nieznacznym, realnym wzroście dotacji KBN, skompensuje wzrost kosztów wynikający z inflacji.
Należy oczekiwać, że ważnym elementem dyskusji na ten temat będą wnioski przedstawicieli Oddziału Poznańskiego, w którym tytułem próby zdecydowano w tym roku o zaprenumerowaniu PF przez wszystkich jego członków. Wydaje się też, że przy tej okazji nieunikniona będzie poważna dyskusja o sytuacji Towarzystwa wynikającej z faktu, iż składki członkowskie pokrywają nie więcej niż 20\% środków niezbędnych dla jego funkcjonowania na obecnym poziomie. Wpływa to hamująco na wiele inicjatyw (w szczególności związanych ze współpracą międzynarodową), które mogłyby być bardzo korzystne dla wszystkich członków Towarzystwa.
Redakcja Postępów Fizyki informuje, że mimo, iż jest już czerwiec, to oddziały, które zaprenumerują PF dla wszystkich swoich członków na ten rok, otrzymają dodatkowo 10% zniżki. Oznacza to, że koszt prenumeraty wyniesie 11 zł. Niestety, ponieważ nie istnieje możliwość podniesienia nakładu zaplanowanego na ten rok, dotyczy to ograniczonej liczby oddziałów i decydować będzie kolejność zgłoszeń.
Zarząd Główny przypomina, że od początku tego roku, po zmianie statutu EPS, wszyscy członkowie PTF są uprawnieni do zapisywania się do struktur merytorycznych EPS (np. Condensed Matter Division). Zainteresowani tą możliwością proszeni są o kontakt z zarządami swoich oddziałów.
Komitet Wykonawczy EPS, na swoim ostatnim posiedzeniu w marcu br., powołał Komisję Rejestracyjną (RC) oraz Europejski Komitet Monitorujący (EMC) otwierając tym samym wszystkim zainteresowanym możliwość ubiegania się o tytuł Fizyka Europejskiego (Eur Phys). Tytuł ten stanowi formalną gwarancję, ważną w całej Europie, że osoba, której go przyznano posiada kwalifikacje zawodowe do wykonywania pracy wymagającej znajomości fizyki (studia fizyczne lub pokrewne) i doświadczenia zawodowego (co najmniej dwa lata pracy związanej z nabytą wiedzą). Wszystkie osoby, a więc nie tylko członkowie PTF, pragnące ubiegać się o przyznanie kwalifikacji zawodowej w dziedzinie fizyki lub chcące uzyskać na ten temat bliższe informacje proszone są o kontakt z odpowiednim Zarządem Oddziału PTF. Zarządy Oddziałów dysponują pełną informacją i odpowiednimi formularzami niezbędnymi do wystąpienia o tytuł Eur Phys.
Zarząd Główny informuje członków Towarzystwa zainteresowanych zniżkową prenumeratą czasopism APS w okresie 1.07.1995 - 30.06.1996, że mogą otrzymać w Zarządach Oddziałów i w ZG potrzebne do tego formularze. APS oferuje 13 czasopism, w tym trzy wersje Phys. Rev. Lett. (drukowaną, on-line i CD-ROM). Podajemy, że opłata za roczną prenumeratę dla członków PTF wynosi około 30\% ceny normalnej prenumeraty. Jednocześnie przypominamy, że czasopisma nabyte w ramach zniżkowej prenumeraty nie mogą być przekazywane bibliotekom.
W początkach maja br. Zarząd Główny podjął decyzję o ufundowaniu trzech rocznych stypendiów dla laureatów Olimpiady Fizycznej, którzy podejmą studia w dziedzinie fizyki na dowolnej wyższej uczelni w kraju. W nadchodzącym roku akademickim 1995/1996 stypendyści PTF otrzymają po 2000 zł.
Zarząd Główny dokonał zmian i uzupełnił skład Komisji. Nowym przewodniczącym został M. Suffczyński, zaś członkami są: J. Dmochowski, W. A. Kamiński, A. K. Wróblewski.
W ostatnim czasie udało się usunąć niektóre przyczyny utrudniające funkcjonowanie Biura. I tak, po wielu latach, przeprowadzono wreszcie remont biura połączony z wybudowaniem antresoli. Kupiono także nowy komputer. Zarząd Główny i kierownik Biura, W. Głazkowa, mają nadzieję, że powyższe inwestycje walnie usprawnią działalność Biura. Wybudowanie antresoli umożliwiło uporządkowanie dokumentów i pozwoliło wygospodarować nieco większą niż do tej pory przestrzeń potrzebną wszystkim korzystającym z usług Biura. Nowy komputer umożliwił rozpoczęcie komputeryzacji prowadzenia spraw finansowych i innych administracyjnych aspektów działalności PTF. W. Głazkowa informuje wszystkich zainteresowanych, że pełni stałe dyżury od poniedziałku do piątku w godzinach 11 - 13. Nie wyklucza to oczywiście kontaktów o innej porze, a poza tym zawsze można się skontaktować za pomocą poczty elektronicznej, automatycznej sekretarki lub telefaksu.
Zarząd Główny z żalem stwierdza, że wiele trudności w działaniu Towarzystwa wynika z niewłaściwego i nieterminowego wypełniania obowiązków formalnych przez niektóre Zarządy Oddziałów. ZG zdaje sobie w pełni sprawę z tego, że praktycznie cała działalność PTF realizowana jest społecznym wysiłkiem jego członków. Chcielibyśmy jednak zwrócić uwagę, że prawidłowe spełnienie większości tych zobowiązań mogłoby w istotny sposób poprawić efektywność działań wszystkich struktur Towarzystwa, a w konsekwencji przyniosłoby korzyści indywidualnym członkom.
Zarząd Główny zwraca się z prośbą do wszystkich Członków o uaktualnienie swoich danych w Zarządach Oddziałów. W szczególności pożądane byłoby podanie adresów poczty elektronicznej.
Zarząd Główny, w związku ze zbliżającym się końcem swojej kadencji, chciałby bardzo serdecznie podziękować wszystkim Członkom za działalność na rzecz Towarzystwa. Składamy jednocześnie wszystkim Członkom i Sympatykom PTF najlepsze życzenia udanego wypoczynku letniego. Do zobaczenia na XXXIII Zjeździe Fizyków Polskich we Wrocławiu!
Biuletyn został wydany dzięki finansowemu wsparciu KBN.