(16 listopada 2002)

Istnienie sił magnetycznych znane było już w starożytności. Wiadomo było wówczas, że rudy żelaza (magnetyt, piryt) wykazują tę właściwość, że przyciągają kawałki żelaza. Sama nazwa magnes pochodzi od nazwy miasta Magnezja w Azji Mniejszej. Już w średniowieczu zauważono, że igła magnetyczna ustawia się wzdłuż kierunku północ południe, co doskonale ułatwiło orientację na morzu. Dlaczego tak się dzieje? Jest tak dlatego, że Ziemia też jest magnesem i wytwarza wokół siebie pole magnetyczne. Okazuje się jednak, że bieguny magnetyczne Ziemi zamieniają się co jakiś czas miejscami. Ostatnia zamiana miała miejsce ok. miliona lat temu...Z polem magnetycznym Ziemi wiąże się szereg ciekawych zjawisk w atmosferze, takich jak np. Zorza polarna.

Pole magnetyczne można opisywać mówiąc o liniach pola magnetycznego. Czym różnią się one od linii sił pola elektrostatycznego powstającego wokół ładunków? Okazuje się, że linie te są zawsze zamknięte, tzn. nie mają początku ani końca...

W trakcie wykładu pokażemy, pole magnetyczne wytwarzają nie tylko magnesy stałe, ale powstaje ono również wokół przewodników, w których płynie prąd. Tak wytworzone pole magnetyczne oddziałuje nie tylko z magnesem, a również innym prądem. Jakie reguły rządzą oddziaływaniem przypływających obok siebie prądów? Kiedy równoległe przewodniki z prądem się przyciągają się a kiedy odpychają? Sprawdzimy to doświadczalnie, a potem wykorzystamy...

Ruch przewodnika w polu magnetycznym powoduje powstanie siły elektromotorycznej. Zjawisko to nazywamy indukcją elektromagnetyczną. Sprawdzimy, że wyidukowany prąd przeciwstawia się zmianom, które go wywołują. Zachowanie to, zgodne z regułą Lenza, wynika bezpośrednio z zasady zachowania energii.

Znając zjawisko indukcji elektromagnetycznej można wyjaśnić zasadę działania wyrzutni krążków i latającego talerza, które zaprezentujemy na wykładzie... Oczywiście nie jest to jedyny sposób wykorzystania indukcji elektromagnetycznej. Znajduje ona szerokie zastosowanie w konstrukcji silników, prądnic, transformatorów, a także innych urządzeń współczesnej techniki, które towarzyszą nam w życiu codziennym.

Zapraszamy na kolejne wykłady PTF!
Informacja: Andrzej Wysmołek, tel. 5532166, email: wysmolek@fuw.edu.pl
oraz http://www.fuw.edu.pl/

Organizacja wykładu została wsparta przez Gminę Warszawa Centrum