Zjawiska elektryczne towarzyszyły człowiekowi właœciwie od zawsze. Przerażały go błyski piorunów, fascynowała zorza polarna, interesowało przycišganie niewielkich przedmiotów przez bursztyn. Ta ostatnia obserwacja pozostawała odosobnionš ciekawostkš aż do XVI wieku, kiedy to William Gilbert wykazał, że podobnš właœciwoœć majš też inne ciała. On też wprowadził nazwę sił elektrycznych od greckiego słowa elektron – bursztyn. To, że za elektryzowanie ciał odpowiadajš dwa rodzaje ładunków elektrycznych - dodatnie i ujemne, wykazał dwa wieki póŸniej Charles François du Fay.

Celem wykładu jest pokazanie, że zjawiska elektryczne zachodzšce w przyrodzie, takie jak np. błyskawica, można wyjaœnić nie uciekajšc się do magii. Nasze rozważania, zaczniemy od prostych pytań. Na czym polega elektryzowanie ciał? Jakimi sposobami możemy tego dokonać? Potem spróbujemy wyjaœnić jak działa maszyna elektrostatyczna i generator van de Graaffa. Przekonamy się, że rzeczywiœcie istniejš dwa rodzaje ładunków (dodatnie i ujemne) – a elektryzujšc ciała, czy to przez dotyk, czy to przez indukcję nie wytwarzamy dodatkowych ładunków, ale jedynie je przemieszczamy. Procesami tymi rzšdzi zasada zachowania ładunku.

Gdy ładunki poruszajš się powstaje pršd elektryczny. Ale jakie warunki trzeba spełnić aby w danym oœrodku mógł płynšć pršd? Okaże się, że pršd elektryczny może płynšć nie tylko w metalach, ale też w cieczach, gazach, a nawet w szkle, które zwykle zachowuje się jak izolator. Ładunki elektryczne mogš bez problemu poruszać się również w próżni. Wykorzystuje się to nie tylko przy konstrukcji lamp kineskopowych używanych w telewizorach. Ma to podstawowe znaczenie dla działania mikroskopu elektronowego, który pozwala obserwować obiekty niewidoczne w mikroskopie optycznym.

Informacja:Dr Andrzej Wysmołek, tel. 5532166, e-mail: wysmolek@fuw.edu.pl

oraz http://www.fuw.edu.pl/