Sprawozdanie z działalności
Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Fizycznego
w okresie od 1 czerwca 1999 roku do 15 czerwca 2001

(Opracowano z okazji Walnego Zebrania Sprawozdawczo Wyborczego OW PTF
w dniu 20 czerwca 2001 r.)

W okresie sprawozdawczym Zarząd OW PTF pracował w składzie: prof. dr hab. Jacek Baranowski (przewodniczący), dr hab. Teresa Grycuk (wiceprzewodnicząca), dr hab. Tadeusz Stacewicz (sekretarz), dr Marek Kowalski (skarbnik), dr Adam Babiński, dr hab. Stanisław Głazek, dr Zbigniew Kaszkur, mgr Aleksandra Miłosz, dr Andrzej Nadolny, prof. dr hab.Bronisław Orłowski, mgr Zuzanna Suwald.

Komisja Rewizyjna pracowała w składzie : prof. dr hab. Janusz Rybiński (przewodniczący), dr Witold Dobrowolski, dr Bogdan Kowalski, dr. Edwarda Mosiniewicz.

W powyższym okresie odbyło się 17 posiedzeń Zarządu Oddziału poświęconych organizacji działania Oddziału, programowi rozwoju oraz sprawom bieżącym.
Zarząd inicjował i kontynuował wiele różnorodnych form działalności:

  1. Konwersatoria (organizacja: prof. dr hab. Jacek Baranowski i prof. dr hab. Janusz Zakrzewski).
    Począwszy od listopada 1999 roku zostały wznowione, pod wspólnym patronatem PTF i IFD w Instytucie Fizyki Doświadczalnej UW comiesięczne konwersatoria naukowe.

  2. Ogólnopolskie Seminarium Dydaktyki Fizyki (organizacja: mgr Zuzanna Suwald, opieka naukowa: prof. dr hab. Jerzy Ginter).
    W okresie sprawozdawczym odbyło się wiele spotkań Ogólnopolskiego Seminarium Dydaktyki Fizyki. Seminarium poświęcone było popularyzacji fizyki, upowszechnianiu doświadczeń pedagogicznych nauczycieli i prezentacji nowoczesnych rozwiązań metodycznych. Program obejmował zagadnienia:
    - fizyki współczesnej i astronomii (Jonika ciała stałego, Gdzie są neutrony w jądrze haloneutronowym?, Fizyka atmosfery, Fizyka, chemia bez granic, Nobel 2000, Promieniowanie jonizujące w medycynie, Ciemna materia we Wszechświecie, Fizyczne podstawy budowy i działania ucha, Jak i dlaczego pada deszcz?),
    - dydaktyki fizyki (Wzory i wykresy w nauczaniu fizyki, Przykłady uczniowskich prac naukowych z fizyki, Różne funkcje testu w nauczaniu fizyki, Doświadczenia uczniowskie z wykorzystaniem plasteliny „Fizyka z Plastusiem", Eksperymenty fizyczne fotografowane przez uczniów, Proste programy komputerowe z mechaniki w Excelu),
    - zmian w nauczaniu fizyki w reformowanej szkole (Standardy wymagań w gimnazjum - sprawdzian po ukończeniu gimnazjum, Standardy wymagań w liceum - Matura 2002)
    - nowych podręczników (Koncepcja metodyczna książek dla nauczyciela i ucznia w II klasie gimnazjum, Promieniotwórczość i energia jądrowa w podręcznikach Unii Europejskiej, Czasopismo „Fizyka w szkole" - propozycje dydaktyczne),
    - pomocy dydaktycznych (Prezentacja ciekawych i kształcących eksperymentów, Wykorzystanie komputerów i internetu w nauczaniu fizyki).
    W sumie w ciągu około 60-ciu godzin seminaria wygłosiło blisko 30 wykładowców. Uczestniczyło w nich około 200 słuchaczy. Planowane są już dalsze spotkania na semestr zimowy roku akademickiego 2001/2002.

  3. Klub Odkrywców (organizator: dr hab. Stanisław Głazek).
    W budynku Nauczycielskiego Kolegium Fizyki przez cały rok akademicki 1999-2000 pracował Klub Odkrywców prowadzony przez dr hab. Stanisława Głazka i zespół instruktorów. W ramach klubu odbyło się około 30 spotkań, w sumie 62 godziny. Program zajęć polegał na samodzielnym wykonywaniu przez dzieci prostych doświadczeń z bateryjkami i żaróweczkami, ważeniu, doświadczeniach na temat pływania ciał w wodzie itp. Warto wspomnieć zainteresowaniu młodzieży tą formą eksperymentowania w fizyce – średnia liczba dzieci uczestniczących w zajęciach wynosiła 10. Działalność Klubu była w pełni samofinansująca się.

  4. Internetowy katalog podręczników ,,Kopernik'' (organizator: dr hab. Stanisław Głazek).
    W czasie swych posiedzeń Zarząd Oddziału Warszawskiego wielokrotnie dyskutował kwestię jakości szkolnych podręczników do fizyki i innych przedmiotów ścisłych. W celu umożliwienia wymiany informacji o tych książkach utworzono internetowy katalog podręczników ,,Kopernik''. Został on udostępniony publicznie przez OW PTF. Obecnie (31 maja 2001) zawiera on 253 pozycje z fizyki (125), astronomii (3), chemii (29) i matematyki (99). Logowań było dotychczas kilkaset z całej Polski. Katalog umożliwia w pełni skomputeryzowane umieszczanie nowych pozycji i recenzowanie pozycji już zarejestrowanych (choć nikt jeszcze nie odważył się zamieścić recenzji). Podręczniki ocenia się w skali punktowej od 1 do 6. Nauczyciele, uczniowie i rodzice mogą wypowiadać swoje opinie o pozycjach, które dobrze znają, i w ten sposób pomoc innym w dokonywaniu wyboru odpowiednich książek. Katalog jest w fazie doświadczalnego ustalania, jaka forma będzie najbardziej przydatna użytkownikom. Wszelkie uwagi na ten temat można przekazywać obsłudze katalogu za pomocą internetu na adres Kopernik@fuw.edu.pl lub wprost ze strony samego katalogu, która ma adres http://flow.fuw.edu.pl/fff.

  5. Wykłady z Fizyki Doświadczalnej (organizacja: dr hab. Teresa Grycuk, dr Adam Babiński).
    Ogółem w okresie sprawozdawczym odbyło się 12 wykładów dla uczniów szkół średnich i 9 dwukrotnie powtarzanych wykładów dla uczniów gimnazjów. Cieszące się ogromną popularnością wykłady organizowane są w Sali Dużej Doświadczalnej dzięki życzliwości i wsparciu władz Wydziału Fizyki UW. Prezentowane są przez wysokokwalifikowaną kadrę Wydziału Fizyki UW. Wykłady są bogato ilustrowane pokazami, których przeprowadzenie byłoby trudne lub wręcz niemożliwe w warunkach szkolnych. Wykłady dla uczniów szkół średnich w serii jesiennej - 2000 zostały wsparte przez Gminę Warszawa-Centrum grantem w wysokości 5000 zł. Wykłady dla uczniów szkół średnich w roku 2001 zostały wsparte przez Gminę Warszawa-Centrum kwotą w wysokości 6700 zł (co obejmuje także Turniej Młodych Fizyków). Wykłady dla uczniów gimnazjów w roku 2001 zostały wsparte przez Gminę Warszawa-Centrum sumą w wysokości 5000 zł. Zdobycie tych grantów (razem 16700 zł) to zasługa przede wszystkim dr. Adama Babinskiego i dr. Andrzeja Nadolnego. Wykłady będą kontynuowane w roku akademickim 2001/2002.

  6. Seminarium dla nauczycieli Okręgu Warszawskiego (organizacja – dr hab. Teresa Grycuk).
    W okresie sprawozdawczym Seminarium było poświęcone głównie problemom dydaktyki fizyki na poziomie gimnazjum wynikającym z działania reformy edukacji. Kilka spotkań poświecono prezentacji i promocji godnych polecenia podręczników do fizyki oraz demonstracji ciekawych i prostych programów komputerowych. W zajęciach tych uczestniczyło około 100 osób.

  7. Międzyszkolne Koło Fizyczne (organizacja - mgr Aleksandra Miłosz).
    W okresie sprawozdawczym Międzyszkolne Koło Fizyczne pracowało w cyklu 2- letnim. Podstawowe formy pracy to:
    - spotkania seminaryjne raz lub 2 razy w miesiącu w pracowniach naukowych (Instytutu Fizyki UW, Instytutu Fizyki PAN, Laboratorium Ciężkich Jonów UW i instytutów naukowych w Świerku). W ciągu 2 lat odbyło się 13 spotkań seminaryjnych o różnorodnej tematyce (Badania Wszechświata na wszystkich długościach fal, Techniki medycyny nuklearnej, Laser, Nadprzewodnictwo wysokotemperaturowe, Badania przestrzeni kosmicznej, Ciemna materia we Wszechświecie, Elektron, pozyton, anihilacja, Promieniowanie w środowisku naturalnym człowieka, Własności promieniowania ? ß ? i badanie promieniotwórczości żywności, Zjawisko nadprzewodnictwa, Mikroskop elektronowy i mikroskop tunelowy, Zajęcia w Instytucie Problemów Jądrowych w Świerku, Akceleratory). Frekwencja na zajęciach wynosiła od 23 do 135 uczniów;
    - zajęcia w pracowni L LO im. Ruy Barbosa, które były poświęcone wykonywaniu doświadczeń i ćwiczeń uczniowskich z wykorzystaniem pomocy naukowych i programów komputerowych zgromadzonych w pracowni fizycznej oraz przygotowaniom do konkursu fizycznego i olimpiady fizycznej. Jeden uczeń brał udział w pierwszym i drugim etapie Olimpiady Astronomicznej. Trzech uczniów otrzymało dyplomy finalistów i jeden - dyplom laureata Konkursu Fizycznego organizowanego przez Kuratorium Oświaty i Politechnikę Warszawską;
    - udział młodzieży w wykładach i zajęciach (organizowanych Politechnikę Warszawską Wydział Fizyki UW i Polskie Towarzystwo Fizyczne, Instytut Fizyki PAN, Udział w ,,Festiwalu Nauki"). Uczniowie uczestniczyli w 6 wykładach z pokazami organizowanych przez Wydział Fizyki UW i PTF. Uczestniczyli również w 9 spotkaniach organizowanych w ramach Festiwalu Nauki we wrześniu 1999 i 2000 r. oraz w 11 spotkaniach organizowanych przez IF PAN.
    Wszystkie formy zajęć cieszyły się dużym zainteresowaniem młodzieży.

  8. Udział w pracach Komisji Głównej Konkursu Fizycznego (dr Ewa Kurek i mgr Aleksandra Miłosz).
    Członkinie poprzedniego i obecnego Zarządu - dr Ewa Kurek i mgr Aleksandra Miłosz - brały udział w pracach Komisji Głównej Konkursu Fizycznego organizowanego przez Kuratorium Oświaty i Politechnikę Warszawską oraz w Komisji Konkursu Fizycznego dla szkół podstawowych. Zarząd Oddziału Warszawskiego PTF sfinansował zakup nagród dla laureatów i finalistów konkursu dla uczniów szkół podstawowych.

  9. Turniej Młodych Fizyków (organizacja – dr Andrzej Nadolny).
    Turniej Młodych Fizyków to 3-etapowa impreza dla uczniów szkół średnich, komplementarna względem Olimpiady Fizycznej, organizowana przez Polskie Towarzystwo Fizyczne od 1995 roku. W roku 2000 Oddział Warszawski PTF organizował finały Turnieju Młodych Fizyków, które odbyły się 14 kwietnia na terenie Instytutu Fizyki PAN. Równoległe zawody zostały zorganizowane w Katowicach przez Pałac Młodzieży. W każdych z tych zawodów wzięły udział po 4 drużyny uczniowskie liczące po 5-ciu uczniów. Po dwie najlepsze drużyny z tych zawodów „regionalnych" spotkały się w finale, który się odbył 5 czerwca (także na terenie Instytutu Fizyki PAN). Dwa pierwsze miejsca zajęły drużyny I LO im. T. Kościuszki w Legnicy oraz Grupy Twórczej Quarks z katowickiego Pałacu Młodzieży. Drużyny te zajęły odpowiednio trzecie i pierwsze miejsce w XIII Międzynarodowym Turnieju Młodych Fizyków, który odbył się w Budapeszcie z udziałem 16-tu państw. Oddział Warszawski PTF pokrył część kosztów związanych z Turniejem.
    W Turnieju Młodych Fizyków 2001 uczestniczyło 36 drużyn z całej Polski, skupiających blisko 200 uczniów. W pierwszym etapie drużyny nadsyłały swoje prace do "regionalnych komitetów organizacyjnych" w Katowicach (17 drużyn) i w Warszawie (19 drużyn). Drużyny, których prace zostały najwyżej ocenione, zostały zakwalifikowane do zawodów turniejowych. W zawodach zorganizowanych w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie w dniu 6 kwietnia wzięło udział pięć drużyn. Następnie po dwie najlepsze drużyny z zawodów katowickich i warszawskich zmierzyły się w finale Turnieju Młodych Fizyków 2001, który odbył się w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie w dniu 2 maja. Po nadzwyczaj wyrównanej i emocjonującej rywalizacji pierwsze miejsce zajęła drużyna XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Warszawie, drugie – drużyna 1 Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki w Legnicy, trzecie - drużyna Grupy Twórczej Ouarks z Pałacu Młodzieży w Katowicach, czwarta była drużyna z I Liceum Ogólnokształcącego w Bolesławcu.
    Z funduszy Oddziału Warszawskiego PTF sfinansowano posiłki dla uczestników w dniach zawodów oraz noclegi w pokojach gościnnych IF PAN dla uczestników przybywających z dalszych odległości Całkowita kwota wydana na ten cel wynosi około 2.600 zł. Gmina Centrum w odpowiedzi na wniosek złożony we wrześniu 2000 r. przyznała kwotę 1.700 zł na organizację Turnieju. Został również złożony wniosek do MEN o dotację na rzecz Turnieju.

  10. Wykłady w Środowiskowym Laboratorium Ciężkich Jonów.
    W roku 1999/2000 Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów przy współudziale OW PTF zorganizowało w warszawskim cyklotronie cykl wykładów poświęconych współczesnym problemom fizyki jądrowej.

Przewodniczący Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Fizycznego
prof. dr hab. Jacek Baranowski