Sprawozdanie z działalności
Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Fizycznego
w okresie od 1 czerwca 1999 roku do 15 czerwca 2001
(Opracowano z okazji Walnego Zebrania Sprawozdawczo Wyborczego
OW PTF
w dniu 20 czerwca 2001 r.)
W okresie sprawozdawczym Zarząd OW PTF pracował w składzie:
prof. dr hab. Jacek Baranowski (przewodniczący),
dr hab. Teresa Grycuk (wiceprzewodnicząca),
dr hab. Tadeusz Stacewicz (sekretarz),
dr Marek Kowalski (skarbnik),
dr Adam Babiński,
dr hab. Stanisław Głazek,
dr Zbigniew Kaszkur,
mgr Aleksandra Miłosz,
dr Andrzej Nadolny,
prof. dr hab.Bronisław Orłowski,
mgr Zuzanna Suwald.
Komisja Rewizyjna pracowała w składzie :
prof. dr hab. Janusz Rybiński (przewodniczący),
dr Witold Dobrowolski,
dr Bogdan Kowalski,
dr. Edwarda Mosiniewicz.
W powyższym okresie odbyło się 17 posiedzeń Zarządu Oddziału poświęconych
organizacji działania Oddziału, programowi rozwoju oraz sprawom bieżącym.
Zarząd inicjował i kontynuował wiele różnorodnych form działalności:
- Konwersatoria (organizacja: prof. dr hab. Jacek Baranowski i prof. dr hab. Janusz
Zakrzewski).
Począwszy od listopada 1999 roku zostały wznowione, pod wspólnym patronatem PTF i
IFD w Instytucie Fizyki Doświadczalnej UW comiesięczne konwersatoria naukowe.
- Ogólnopolskie Seminarium Dydaktyki Fizyki (organizacja: mgr Zuzanna Suwald,
opieka naukowa: prof. dr hab. Jerzy Ginter).
W okresie sprawozdawczym odbyło się wiele spotkań Ogólnopolskiego Seminarium
Dydaktyki Fizyki. Seminarium poświęcone było popularyzacji fizyki, upowszechnianiu
doświadczeń pedagogicznych nauczycieli i prezentacji nowoczesnych rozwiązań
metodycznych. Program obejmował zagadnienia:
- fizyki współczesnej i astronomii (Jonika ciała stałego, Gdzie są neutrony w jądrze
haloneutronowym?, Fizyka atmosfery, Fizyka, chemia bez granic, Nobel 2000,
Promieniowanie jonizujące w medycynie, Ciemna materia we Wszechświecie,
Fizyczne podstawy budowy i działania ucha, Jak i dlaczego pada deszcz?),
- dydaktyki fizyki (Wzory i wykresy w nauczaniu fizyki, Przykłady uczniowskich prac
naukowych z fizyki, Różne funkcje testu w nauczaniu fizyki, Doświadczenia
uczniowskie z wykorzystaniem plasteliny Fizyka z Plastusiem", Eksperymenty
fizyczne fotografowane przez uczniów, Proste programy komputerowe z mechaniki w
Excelu),
- zmian w nauczaniu fizyki w reformowanej szkole (Standardy wymagań w
gimnazjum - sprawdzian po ukończeniu gimnazjum, Standardy wymagań w liceum -
Matura 2002)
- nowych podręczników (Koncepcja metodyczna książek dla nauczyciela i ucznia w II
klasie gimnazjum, Promieniotwórczość i energia jądrowa w podręcznikach Unii
Europejskiej, Czasopismo Fizyka w szkole" - propozycje dydaktyczne),
- pomocy dydaktycznych (Prezentacja ciekawych i kształcących eksperymentów,
Wykorzystanie komputerów i internetu w nauczaniu fizyki).
W sumie w ciągu około 60-ciu godzin seminaria wygłosiło blisko 30 wykładowców.
Uczestniczyło w nich około 200 słuchaczy. Planowane są już dalsze spotkania na semestr
zimowy roku akademickiego 2001/2002.
- Klub Odkrywców (organizator: dr hab. Stanisław Głazek).
W budynku Nauczycielskiego Kolegium Fizyki przez cały rok akademicki 1999-2000
pracował Klub Odkrywców prowadzony przez dr hab. Stanisława Głazka i zespół
instruktorów. W ramach klubu odbyło się około 30 spotkań, w sumie 62 godziny. Program
zajęć polegał na samodzielnym wykonywaniu przez dzieci prostych doświadczeń z
bateryjkami i żaróweczkami, ważeniu, doświadczeniach na temat pływania ciał w wodzie itp.
Warto wspomnieć zainteresowaniu młodzieży tą formą eksperymentowania w fizyce
średnia liczba dzieci uczestniczących w zajęciach wynosiła 10. Działalność Klubu była w
pełni samofinansująca się.
- Internetowy katalog podręczników ,,Kopernik'' (organizator: dr hab. Stanisław
Głazek).
W czasie swych posiedzeń Zarząd Oddziału Warszawskiego wielokrotnie dyskutował
kwestię jakości szkolnych podręczników do fizyki i innych przedmiotów ścisłych. W celu
umożliwienia wymiany informacji o tych książkach utworzono internetowy katalog
podręczników ,,Kopernik''. Został on udostępniony publicznie przez OW PTF. Obecnie
(31 maja 2001) zawiera on 253 pozycje z fizyki (125), astronomii (3), chemii (29) i
matematyki (99). Logowań było dotychczas kilkaset z całej Polski. Katalog umożliwia w
pełni skomputeryzowane umieszczanie nowych pozycji i recenzowanie pozycji już
zarejestrowanych (choć nikt jeszcze nie odważył się zamieścić recenzji). Podręczniki ocenia
się w skali punktowej od 1 do 6. Nauczyciele, uczniowie i rodzice mogą wypowiadać swoje
opinie o pozycjach, które dobrze znają, i w ten sposób pomoc innym w dokonywaniu wyboru
odpowiednich książek. Katalog jest w fazie doświadczalnego ustalania, jaka forma będzie
najbardziej przydatna użytkownikom. Wszelkie uwagi na ten temat można przekazywać
obsłudze katalogu za pomocą internetu na adres Kopernik@fuw.edu.pl lub wprost ze strony
samego katalogu, która ma adres http://flow.fuw.edu.pl/fff.
- Wykłady z Fizyki Doświadczalnej (organizacja: dr hab. Teresa Grycuk, dr Adam
Babiński).
Ogółem w okresie sprawozdawczym odbyło się 12 wykładów dla uczniów szkół średnich
i 9 dwukrotnie powtarzanych wykładów dla uczniów gimnazjów. Cieszące się ogromną
popularnością wykłady organizowane są w Sali Dużej Doświadczalnej dzięki życzliwości i
wsparciu władz Wydziału Fizyki UW. Prezentowane są przez wysokokwalifikowaną kadrę
Wydziału Fizyki UW. Wykłady są bogato ilustrowane pokazami, których przeprowadzenie
byłoby trudne lub wręcz niemożliwe w warunkach szkolnych.
Wykłady dla uczniów szkół średnich w serii jesiennej - 2000 zostały wsparte przez
Gminę Warszawa-Centrum grantem w wysokości 5000 zł. Wykłady dla uczniów szkół
średnich w roku 2001 zostały wsparte przez Gminę Warszawa-Centrum kwotą w wysokości
6700 zł (co obejmuje także Turniej Młodych Fizyków). Wykłady dla uczniów gimnazjów w
roku 2001 zostały wsparte przez Gminę Warszawa-Centrum sumą w wysokości 5000 zł.
Zdobycie tych grantów (razem 16700 zł) to zasługa przede wszystkim dr. Adama
Babinskiego i dr. Andrzeja Nadolnego.
Wykłady będą kontynuowane w roku akademickim 2001/2002.
- Seminarium dla nauczycieli Okręgu Warszawskiego (organizacja dr hab. Teresa
Grycuk).
W okresie sprawozdawczym Seminarium było poświęcone głównie problemom
dydaktyki fizyki na poziomie gimnazjum wynikającym z działania reformy edukacji. Kilka
spotkań poświecono prezentacji i promocji godnych polecenia podręczników do fizyki oraz
demonstracji ciekawych i prostych programów komputerowych. W zajęciach tych
uczestniczyło około 100 osób.
- Międzyszkolne Koło Fizyczne (organizacja - mgr Aleksandra Miłosz).
W okresie sprawozdawczym Międzyszkolne Koło Fizyczne pracowało w cyklu 2-
letnim. Podstawowe formy pracy to:
- spotkania seminaryjne raz lub 2 razy w miesiącu w pracowniach naukowych (Instytutu
Fizyki UW, Instytutu Fizyki PAN, Laboratorium Ciężkich Jonów UW i instytutów
naukowych w Świerku). W ciągu 2 lat odbyło się 13 spotkań seminaryjnych o różnorodnej
tematyce (Badania Wszechświata na wszystkich długościach fal, Techniki medycyny
nuklearnej, Laser, Nadprzewodnictwo wysokotemperaturowe, Badania przestrzeni
kosmicznej, Ciemna materia we Wszechświecie, Elektron, pozyton, anihilacja,
Promieniowanie w środowisku naturalnym człowieka, Własności promieniowania ? ß ? i
badanie promieniotwórczości żywności, Zjawisko nadprzewodnictwa, Mikroskop elektronowy
i mikroskop tunelowy, Zajęcia w Instytucie Problemów Jądrowych w Świerku, Akceleratory).
Frekwencja na zajęciach wynosiła od 23 do 135 uczniów;
- zajęcia w pracowni L LO im. Ruy Barbosa, które były poświęcone wykonywaniu
doświadczeń i ćwiczeń uczniowskich z wykorzystaniem pomocy naukowych i programów
komputerowych zgromadzonych w pracowni fizycznej oraz przygotowaniom do konkursu
fizycznego i olimpiady fizycznej. Jeden uczeń brał udział w pierwszym i drugim etapie
Olimpiady Astronomicznej. Trzech uczniów otrzymało dyplomy finalistów i jeden - dyplom
laureata Konkursu Fizycznego organizowanego przez Kuratorium Oświaty i Politechnikę
Warszawską;
- udział młodzieży w wykładach i zajęciach (organizowanych Politechnikę Warszawską
Wydział Fizyki UW i Polskie Towarzystwo Fizyczne, Instytut Fizyki PAN, Udział w
,,Festiwalu Nauki"). Uczniowie uczestniczyli w 6 wykładach z pokazami
organizowanych przez Wydział Fizyki UW i PTF. Uczestniczyli również w 9
spotkaniach organizowanych w ramach Festiwalu Nauki we wrześniu 1999 i 2000 r. oraz
w 11 spotkaniach organizowanych przez IF PAN.
Wszystkie formy zajęć cieszyły się dużym zainteresowaniem młodzieży.
- Udział w pracach Komisji Głównej Konkursu Fizycznego (dr Ewa Kurek i mgr
Aleksandra Miłosz).
Członkinie poprzedniego i obecnego Zarządu - dr Ewa Kurek i mgr Aleksandra Miłosz -
brały udział w pracach Komisji Głównej Konkursu Fizycznego organizowanego przez
Kuratorium Oświaty i Politechnikę Warszawską oraz w Komisji Konkursu Fizycznego dla
szkół podstawowych. Zarząd Oddziału Warszawskiego PTF sfinansował zakup nagród dla
laureatów i finalistów konkursu dla uczniów szkół podstawowych.
- Turniej Młodych Fizyków (organizacja dr Andrzej Nadolny).
Turniej Młodych Fizyków to 3-etapowa impreza dla uczniów szkół średnich,
komplementarna względem Olimpiady Fizycznej, organizowana przez Polskie Towarzystwo
Fizyczne od 1995 roku.
W roku 2000 Oddział Warszawski PTF organizował finały Turnieju Młodych Fizyków,
które odbyły się 14 kwietnia na terenie Instytutu Fizyki PAN. Równoległe zawody zostały
zorganizowane w Katowicach przez Pałac Młodzieży. W każdych z tych zawodów wzięły
udział po 4 drużyny uczniowskie liczące po 5-ciu uczniów. Po dwie najlepsze drużyny z tych
zawodów regionalnych" spotkały się w finale, który się odbył 5 czerwca (także na terenie
Instytutu Fizyki PAN). Dwa pierwsze miejsca zajęły drużyny I LO im. T. Kościuszki w
Legnicy oraz Grupy Twórczej Quarks z katowickiego Pałacu Młodzieży. Drużyny te zajęły
odpowiednio trzecie i pierwsze miejsce w XIII Międzynarodowym Turnieju Młodych
Fizyków, który odbył się w Budapeszcie z udziałem 16-tu państw. Oddział Warszawski PTF
pokrył część kosztów związanych z Turniejem.
W Turnieju Młodych Fizyków 2001 uczestniczyło 36 drużyn z całej Polski, skupiających
blisko 200 uczniów. W pierwszym etapie drużyny nadsyłały swoje prace do "regionalnych
komitetów organizacyjnych" w Katowicach (17 drużyn) i w Warszawie (19 drużyn).
Drużyny, których prace zostały najwyżej ocenione, zostały zakwalifikowane do zawodów
turniejowych. W zawodach zorganizowanych w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie w dniu
6 kwietnia wzięło udział pięć drużyn. Następnie po dwie najlepsze drużyny z zawodów
katowickich i warszawskich zmierzyły się w finale Turnieju Młodych Fizyków 2001, który
odbył się w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie w dniu 2 maja. Po nadzwyczaj wyrównanej i
emocjonującej rywalizacji pierwsze miejsce zajęła drużyna XIV Liceum Ogólnokształcącego
im. Stanisława Staszica w Warszawie, drugie drużyna 1 Liceum Ogólnokształcącego im.
Tadeusza Kościuszki w Legnicy, trzecie - drużyna Grupy Twórczej Ouarks z Pałacu
Młodzieży w Katowicach, czwarta była drużyna z I Liceum Ogólnokształcącego w
Bolesławcu.
Z funduszy Oddziału Warszawskiego PTF sfinansowano posiłki dla uczestników w
dniach zawodów oraz noclegi w pokojach gościnnych IF PAN dla uczestników
przybywających z dalszych odległości Całkowita kwota wydana na ten cel wynosi około
2.600 zł. Gmina Centrum w odpowiedzi na wniosek złożony we wrześniu 2000 r. przyznała
kwotę 1.700 zł na organizację Turnieju. Został również złożony wniosek do MEN o dotację
na rzecz Turnieju.
- Wykłady w Środowiskowym Laboratorium Ciężkich Jonów.
W roku 1999/2000 Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów przy współudziale
OW PTF zorganizowało w warszawskim cyklotronie cykl wykładów poświęconych
współczesnym problemom fizyki jądrowej.
Przewodniczący Oddziału Warszawskiego
Polskiego Towarzystwa Fizycznego
prof. dr hab. Jacek Baranowski