Niniejszym informuję, że w tej kadencji zostałem powołany na stanowisko przewodniczącego Komisji PTF ds. Nauczania Fizyki w Szkołach. Z obowiązków stąd wynikających chciałbym wywiązać się dobrze. Jednak już na początku, przy planowaniu pracy, muszę uwzględnić nowe okoliczności. Kilka z nich ma istotny wpływ na kierunki pracy Komisji. Wymienię tu: powołanie „Forum Edukacyjnego" przez Zarząd Główny PTF, aktywność ośrodków regionalnych, nowe możliwości wymiany informacji poprzez Internet, trwającą reformę systemu oświaty, stan wiedzy fizycznej społeczeństwie itp.

„Forum Edukacyjne" pod przewodnictwm dr. Jana Dunin-Borkowskiego zajmuje się bardzo aktualnymi i pilnymi sprawami związanymi z reformą systemu oświaty oraz współpracuje w imieniu PTF-u z Ministerstwem Edukacji Narodowej w tym zakresie. Zatem w tej najistotniejszej dziedzinie Komisja działająca na zasadach społecznych, może jedynie wspomagać działania Forum. Przejawem tego działania jest z pełnym sukcesem podjęta inicjatywa wyrażenia w formie uchwały opinii na temat nauczania fizyki w liceum przez reprezentujące wszystkich fizyków „Ogólnopolskie Forum Dziekanów i Dyrektorów Instytutów Fizyki" (patrz załącznik). Od wielu lat bardzo aktywna jest działalność Instytutu Fizyki UJ w Krakowie, gdzie tworzy się klasy uniwersyteckie w liceach, organizuje się „Jarmarki fizyczne", „Ogólnopolski Konkurs na Doświadczenia Pokazowe z Fizyki", a pani Dr Zofia Gołąb-Meyer od wielu lat z powodzeniem redaguje się Foton, a obecnie podjęła się prowadzenia internetowej informacji na temat podręczników szkolnych.

Również inne ośrodki prowadzą bardzo ożywioną działalność popularyzatorską adresowaną szczególnie do młodzieży szkół średnich (np znana działalność środowisk Warszawy, Lublina, Torunia, Katowic, Częstochowy czy innych). W tej sytuacji zachodzi potrzeba wypracowania nowego obszaru działania Komisji ds. Nauczania Fizyki w Szkołach a nawet zakresu działania niektórych innych Komisji.

W związku z tym jako przewodniczący Komisji PTF zwracam się za pośrednictwem Zarządów Oddziałów Polskiego Towarzystwa Fizycznego z prośbą do wszystkich fizyków o zgłaszanie się do współpracy w ramach Komisji. Szczególnie cennymi członkami Komisji byłyby osoby mające wizję długotrwałego działania w pewnym obszarze, wybranym zgodnie z swoimi zainteresowaniami. Do współpracy zapraszam wszystkich zainteresowanych nauczaniem i szeroko pojętym dokształcaniem w zakresie fizyki niezależnie od tego czy aktualnie są członkami PTF, czy też nie.

Uważam, że pierwszoplanowym zadaniem Komisji jest troska o stworzenie warunków sprawnej wymiany informacji o działalności w zakresie nauczania poszczególnych oddziałów PTF, instytucji oświatowych, organizacji społecznych, grup zawodowych a nawet pojedynczych osób, które z jakichkolwiek powodów zajmują się nauczaniem i popularyzacją fizyki. Innym obszarem działania jest wyrażanie opinii ogółu fizyków w sprawach ważnych dla przyszłości nauczania fizyki oraz popularyzacja tego stanowiska zarówno we władzach oświatowych, wśród ogółu fizyków jak i w społeczeństwie. Obszarem działania, podjętym w naszym Oddziale i Wydziale jest stworzenie i ciągła aktualizacja okienka internetowego w którym znajdą się następujące informacje:

1. Ewidencja komputerowych materiałów do nauczania fizyki a więc programów edukacyjnych, gier dydaktycznych itp z krótkimi informacjami dla użytkownika oraz opiniami użytkowników tych materiałów.
2. Informacje o imprezach popularyzatorskich prowadzonych w różnych oddziałach przez członków PTF oraz inne podmioty (uczelnie, szkoły).
3. Wykazy publikacji popularyzujących fizykę oraz opinie czytelników o tych materiałach. W tym przypadku liczymy na współpracę Komisji Popularyzacji i Promocji Fizyki Jako jedno z najbliższych zadań uważam takie usprawnienie informacji elektronicznej (Internet) by osoby wizytujące miały łatwy dostęp do informacji o działalności edukacyjnej i popularyzacyjnej wszystkich ośrodków.

Kończąc jeszcze raz zwracam się z prośbą do Panów Prezesów oddziałów PTF o ewentualne wskazanie osób, które chciałyby uczestniczyć w pracach Komisji, szczególnie tych, które chciałyby ożywić działanie PTF-u w tej dziedzinie. Proszę również o przekazanie informacji o działaniach podejmowanych w ośrodku w zakresie nauczania fizyki w szkołach oraz działaniach popularyzatorskich, które powinny być zamieszczone w okienku internetowym, oraz o adresy okienek, w których już są zamieszczone takie informacje.

Mój adres: henryksz@amu.edu.pl
Wydział Fizyki UAM, ul., Umultowska 85, 61-614 Poznań
tel (061) 827 30 20, Fax (061) 825 77 58

Przewodniczący Komisji
Prof. Dr hab. Henryk Szydłowski

Poznań, dnia 20 czerwca 2000 r.

My, dziekani wydziałów fizyki oraz dyrektorzy instytutów fizyki uniwersytetów, politechnik i wyższych szkół pedagogicznych zebrani w Poznaniu w dniach 27 i 28 listopada 1999 roku na VI Forum Dziekanów i Dyrektorów Instytutów Fizyki, zwracamy się do Pana Ministra Edukacji Narodowej i ciał kolegialnych podejmujących decyzje w dziedzinie reformy oświaty z apelem o powołanie w liceach klas typu przyrodniczego, w których fizyka byłaby jednym z głównych przedmiotów nauczania (przeznaczano by na nią 4 - 5 godzin tygodniowo). W celu zapewnienia właściwego sposobu nauczania tego przedmiotu, należy zachować istniejące gabinety fizyczne i zapewnić nauczaniu fizyki szeroki dostęp do pracowni informatycznych. W przyszłości gabinety fizyczne powinny być wzbogacone o komputery z istniejącym już oprogramowaniem, oraz nowe ich zestawy, umożliwiające wykonywanie pomiarów fizycznych.

Przewodniczący Forum

Prof. Dr hab. Andrzej Dobek

Poznań, dnia 27 listopada 1999 r.

Załącznik: UZASADNIENIE

Jednym z najważniejszych argumentów przemawiających za koniecznością utrzymania wysokiego poziomu nauczania fizyki w szkole, a szczególnie w liceum, jest konieczność właściwego przygotowania absolwentów do studiów: przyrodniczych, technicznych, medycznych, rolniczych. Te dyscypliny obejmują znaczny procent wszystkich kierunków studiów. Dalsze obniżanie poziomu nauczania fizyki i matematyki w szkołach może spowodować konieczność przedłużenia czasu trwania studiów.

Ważny jest również wysoki poziom wiedzy fizycznej w znaczącej części społeczeństwa ze względu na wielkie znaczenie fizyki w kulturze, historii i życiu współczesnych ludzi. Przytoczymy tu kilka ważniejszych argumentów:

1. Fizyka jest wiedzą o otaczającej nas przyrodzie: od najmniejszych cząstek materii po Wszechświat jako całość. Wiedza fizyczna jest więc niezbędna do zrozumienia świata, w którym żyjemy.
2. Fizyka jest wytworem i istotną częścią kultury ludzkiej. Jej rozwój stanowi wynik, zgodnej współpracy fizyków całego świata. Współpracy idealnej trwającej od wieków ponad wszystkimi granicami podziałów politycznych, narodowych, rasowych i innych.
3. W historii nauki, nowe odkrycia dokonywane w fizyce dawały początek nowym gałęziom techniki np. elektrotechniki, radiotechniki, techniki próżniowej, kriotechniki, telekomunikacji itd. Z kolei rozwój techniki w istotny sposób wpływa na życie poszczególnych ludzi, społeczeństw i całej ludzkości. Stąd nie można zrozumieć współczesnej cywilizacji technicznej bez znajomości fizyki.
4. Inne dyscypliny stanowiące przedmiot nauczania szkolnego znajdują wytłumaczenie swych podstaw w fizyce. Dotyczy to nie tylko techniki, lecz również chemii, współczesnej biologii, czy geologii .
5. Metody fizyczne są stosowane na szeroką skalę w medycynie (rentgenografia, tomografia, lasery) i naukach rolniczych (zastosowanie izotopów promieniotwórczych).
6. Wiedza fizyczna stanowi kryterium prawdy dla hipotez filozoficznych (np. teorie kosmologiczne), w archeologii itp.
7. Stosowana w fizyce metodologia badań naukowych polegająca na obserwacji przyrody (eksperymencie), prowadząca przez tworzenie hipotez do końcowej weryfikacji eksperymentalnej przewidywań teoretycznych, stanowi, sama w sobie olbrzymią wartość. Stanowi ona mechanizm automatycznej regulacji prowadzący do ciągłego postępu i eliminujący błędy. Zastosowana w innych dyscyplinach prowadzi do szybkiego ich rozwoju (geologia, biologia).

Niezmiernie ważne jest powiązanie nauczania fizyki z techniką a szczególnie z informatyką. Informatyka jest tak ściśle związana z fizyką, że nie da się tych dyscyplin oddzielić. Już pierwsze komputery (Mac I - rok 1944, ENIAC - rok 1946) powstawały na zapotrzebowanie fizyków i służyły rozwojowi tej dyscypliny. Obecnie za pomocą komputerów wyposażonych w urządzenia dodatkowe można wykonywać wszystkie pomiary fizyczne. Bez nich nie jest możliwe dokonywanie nowych odkryć w dziedzinie cząstek elementarnych, nie mogą funkcjonować spektroskopy i nie mogłoby istnieć ich zastosowanie medyczne: tomografia komputerowa. Komputery niezbędne są również do obliczeń ,. Na przykład odkrycie uwieńczone tegoroczną nagrodą Nobla z fizyki polegało na stworzeniu nowego specjalnego oprogramowania i wykonywaniu bardzo skomplikowanych obliczeń w dziedzinie kwantowej teorii pola).

Obecnie komputery wyposażone w stosunkowo proste i tanie interfejsy są również niezbędne w szkolnych pracowniach fizycznych. Z tego powodu nie należy odłączać nauczania informatyki od nauczania fizyki. Wskazane byłoby dokształcenie nauczycieli fizyki, by w pełni mogli podjąć się nauczania informatyki.