Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Fizycznego

Instytut Fizyki Doœwiadczalnej UW

Andrzej Wysmołek,

“Elektrycznoœć i magnetyzm”

(6 kwietnia 2002)

Zjawiska elektryczne i magnetyczne towarzyszyły człowiekowi właœciwie od zawsze. Przerażały go błyski piorunów, fascynowała zorza polarna, interesowało przycišganie niewielkich przedmiotów przez bursztyn potarty suknem, dziwiło ustawianie się igły magnetycznej na linii wyznaczajšcej kierunek północ-południe. Celem dzisiejszego wykładu jest pokazanie, że zjawiska te możemy wyjaœnić nie uciekajšc się do magii.

Zaczniemy od pytania co to znaczy elektryzowanie ciał? Jakimi sposobami możemy tego dokonać? Gdzie ładunki najchętniej się gromadzš? Przekonamy się, że istniejš dwa rodzaje ładunków – dodatnie i ujemne, a elektryzujšc ciała, czy to przez dotyk, czy to przez indukcję nie wytwarzamy dodatkowych ładunków, ale jedynie je przemieszczamy. Procesami tymi rzšdzi zasada zachowania ładunku.

Gdy ładunki poruszajš się pojawia się pršd elektryczny. Jakie warunki trzeba spełnić aby w danym oœrodku mógł płynšć pršd? Okaże się, że pršd może płynšć nie tylko w metalach, ale też w cieczach, gazach, a nawet w szkle, które zwykle zachowuje się jak izolator.

Przepływ pršdu niesie ze sobš rożne skutki. Jednym z nich jest powstawanie pola magnetycznego, takiego samego jak to wytwarzane przez magnes. Zastanowimy się nad procesem magnesowania ciał i poznamy zasadę działania elektromagnesu. Sprawdzimy, że na przewodnik z pršdem umieszczony w polu magnetycznym działa siła. Okaże się, że dwa przewodniki z pršdem również na siebie oddziałujš.

Poruszajšc magnesem w pobliżu przewodnika możemy wzbudzić w nim pršdu elektryczny. Okaże się, że pršd ten przeciwstawia się przyczynie, która go wywołała – sformułujemy regułę Lenza.

Elektrycznoœć i magnetyzm znajduje szerokie zastosowanie w urzšdzeniach współczesnej techniki. Jakich? Nietrudno się przekonać, że wiele z nich można znaleŸć w naszym najbliższym otoczeniu...

 

Organizacja wykładu została wsparta przez Gminę Warszawa Centrum