Przede wszystkim dziękuję wszystkim, którzy odpowiedzieli na moją prośbę z dnia 20 czerwca br. Niestety odpowiedzi było zbyt mało i nie uda się wyłonić składu Komisji reprezentatywnego dla środowiska fizyków. W związku z powyższym pozwalam sobie jeszcze raz wysłać propozycję dalszej pracy bezpośrednio do Oddziałów, by w ten sposób uzyskać poparcie dla skromnych działań tak mało licznej grupy.
Nauczanie w szkołach ponadpodstawowych
Jak już donosiłem w piśmie z dnia 20 czerwca 2000 r., powołane zostało
Forum Edukacyjne pod przewodnictwem dr Jana Dunina Borkowskiego,
którego zadaniem była współpraca z Ministerstwem Edukacji Narodowej w
sprawie nauczania fizyki w liceum sprofilowanym. Ostatnio otrzymałem list od
przewodniczącego Forum, z którego wynika, że działanie Forum nie wywiera
istotnego wpływu na decyzje podejmowane przez Ministerstwo w sprawie
nauczania w liceum. Bardzo prawdopodobnie na fizykę przeznaczone zostanie
3 godziny nauczania tygodniowo w klasie pierwszej i łącznie 4 godziny w
klasach sprofilowanych, czyli po dwie godziny tygodniowo w klasach trzeciej i
czwartej. Dodajmy, ze już zapadły decyzje o redukcji nauczania fizyki w
gimnazjum do 4 godzin, czyli w kolejnych klasach po 1, 2, 1 godzin
tygodniowo. Jest bardzo prawdopodobne, że przy takim wymiarze fizyki
poziom nauczania zakładany w ocenianym pozytywnie syllabusie Matura
2002 będzie mógł być zrealizowany tylko przez bardzo wyjątkowych
nauczycieli, natomiast nie będzie realizowany w przeciętnych liceach. Można
przewidzieć, że w ślad za tym pójdzie urealnienie, czyli obniżenie poziomu
egzaminu maturalnego.
W celu przywrócenia właściwej roli fizyki jako przedmiotu nauczanego
w szkole i zapewnienia zadowalającego poziomu jej nauczania należy podjąć
działania mające na celu zwiększenie liczby godzin nauczania fizyki do 6
godzin w gimnazjum oraz 9-10 w liceum sprofilowanym przy zachowaniu 3
godzin w klasie pierwszej dla profilów humanistycznych oraz utrzymanie
poziomu nauczania określonego w Syllabusie Matura 2002. Wymagania takie
są zgodne z opinią Rady Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, którą
zapewne w pełni akceptują fizycy innych ośrodków.
Osobiście uważam, że jakikolwiek przedmiot nauczany w wymiarze
jednej godziny tygodniowo nie jest traktowany poważnie przez uczniów, a
nauczyciel nie jest w stanie zrealizować nawet skromnego programu. Opinię
taką wyrażam zarówno w imieniu aktualnie pracujących nauczycieli, jak i w
oparciu o doświadczenia wyniesione z własnych lat szkolnych.
W związku z powyższym proponuję, by przedmiotem systematycznych
działań Komisji, Zarządu Głównego jak i poszczególnych fizyków a
szczególnie członków PTF stały się starania o nadanie nauczaniu fizyki na
poziomie średnim właściwej rangi poprzez przeznaczenie na jej nauczanie
większej liczby godzin. Propozycję liczby godzin fizyki w gimnazjum i liceum
zamieszczam w załączonej ankiecie (plik
PostScript) w celu zebrania poparcia poszczególnych oddziałów.
Apel o poparcie zmian nauczania w
gimnazjum
Nauczanie przyrody
Oddzielnym problemem jest rola fizyki w nauczaniu i przygotowaniu
nauczycieli przyrody nauczanej w szkole podstawowej. Obecnie nie kształci się
jeszcze nauczycieli przyrody, lecz pozyskuje się nauczycieli tego przedmiotu
drogą uzupełnienia kwalifikacji na studiach podyplomowych. Nie możemy
pozostawić poza obszarem naszych zainteresowań nauczania przyrody, a tym
bardziej kształcenia nauczycieli. W skład przedmiotu przyroda weszły cztery
przedmioty akademickie: biologia, chemia, fizyka i geografia, z których jeden
chemia - nigdy wcześniej nie był nauczany na poziomie klas 1 - 6. Zatem
wydaje się logiczne, że fizyka powinna stanowić co najmniej 25% treści
nowego przedmiotu. Ukazało się już wiele podręczników do nauczania tego
przedmiotu. Powinniśmy więc śledzić udział fizyki w nauczaniu na tym
poziomie i troszczyć się zarówno o treść jak i o metodyczne aspekty nauczania
tej treści.
Dokształcanie nauczycieli przyrody jest bardzo niejednolite i można
wyróżnić sześć istotnych sposobów:
A. Przekwalifikowanie nauczycieli nauczania początkowego przez wydziały
pedagogiczne
B. Przekwalifikowanie nauczycieli biologii przez wydziały biologii
C. Przekwalifikowanie nauczycieli chemii przez wydziały chemii
D. Przekwalifikowanie nauczycieli fizyki przez wydziały fizyki
E. Przekwalifikowanie nauczycieli geografii przez wydziały geografii
F. Przekwalifikowanie nauczycieli któregokolwiek z przedmiotów
przyrodniczych przez organizacje międzywydziałowe.
Wydaje się, że w przyszłości należy od podstaw kształcić nauczycieli przyrody
wyłącznie w ostatni ze sposobów, w którym wszystkie zainteresowane
wydziały są reprezentowane.
Działalność popularyzatorska
W związku z trudnościami szkół i nauczycieli oraz niskim poziomem
wiedzy fizycznej w społeczeństwie jako stały element swej działalności
poszczególne oddziały PTF podejmują bardzo szeroką działalność
popularyzatorską stanowiącą realną pomoc dla szkół. Zostały wypracowane
bardzo różnorodne formy tej działalności godne szerszego upowszechnienia.
Uważam, że nasza Komisja jest odpowiednim forum wymiany informacji o
działalności popularyzatorskiej na rzecz szkół i dzielenia się uwagami za
pośrednictwem Internetu. Jest to łatwe do zrealizowania przez wykorzystanie
oferty koordynatora stron WWW pana Zygmunta Ajduka
umieszczenia takich
informacji na serwerze ZG PTF. Wiem, że w wielu przypadkach działalność
popularyzatorska na rzecz szkół nie jest firmowana przez PTF, lecz mam
nadzieję, że organizatorzy chętnie udostępnią informację o swojej działalności
Towarzystwu stanowiącemu jedyną reprezentację ogółu fizyków polskich. W
związku z powyższym zwracam się z uprzejmą prośbą do wszystkich
współpracowników i Oddziałów o przesłanie na mój adres informacji o
działalności popularyzatorskiej instytucji, zespołów ludzi i osób
indywidualnych w celu stworzenia na stronie WWW jednolitej i całościowej
informacji zawierającej również odnośniki do informacji szczegółowych
zamieszczanych na stronach własnych instytucji lub poszczególnych osób.
Zakończenie
W celu zebrania informacji niezbędnych do stworzenia strony uprzejmie
proszę o wypełnienie załączonej ankiety i podanie dodatkowych informacji
dotyczących danej działalności popularyzatorskiej. Jeżeli z nadesłanych
materiałów wyniknie, że proponowana ankieta nie jest zadowalająca, to
poproszę o podanie dalszych informacji niezbędnych do wersji wzbogaconej o
Państwa sugestie.
Henryk Szydłowski
e-mail: szydlowski@amu.edu.pl
Ankieta (plik Word, plik
PostScript)